آلبرت بغاریان*
انتخاب رئیس‌کل بانک مرکزی می‌تواند بر اساس پیشنهاد مسئولین انجام شود، اما آنچه مهم است اینکه رئیس‌کل بانک مرکزی منتخب‌شده باید عملکرد مستقلی داشته باشد و تحت فشار ازسوی رئیس‌جمهور و یا قوه دیگری نباشد.
البته عملکرد و رفتار رئیس‌کل بانک مرکزی هم نباید به‌گونه‌ای خودرأی باشد و بخواهد با تصمیمات تیم اقتصادی دولت و وزیر اقتصاد همواره مخالفت کند، چراکه رئیس‌کل بانک مرکزی مشاور پولی و مالی دولت است و بین دولت و رئیس بانک مرکزی در این زمینه‌ها نوعی تبادل‌نظر وجود دارد و درنهایت تصمیماتی در راستای منافع ملی کشور اتخاذ می‌گردد. اما در کشور ما به‌دلیل اینکه بانک مرکزی به راحتی پول دراختیار دولت قرار می‌دهد و به نوعی مساله کسری بودجه دولت را پوشش می‌دهد؛ این استقلال سیاست‌های پولی و مالی را به‌هم می‌زند.
اما آیا پرداختن به مساله استقلال بانک مرکزی چقدر درحال حاضر نسبت به دیگر مسائل حاد اقتصادی مثل رکود، کاهش قیمت‌ها، کنترل تورم و... حائز اهمیت است، خود جای سوال دارد. به هر حال انتخاب رئیس‌کل بانک مرکزی با حکم رئیس‌جمهور، استقلال بانک مرکزی را زیر سوال می‌برد. لزوما زمانی که بانک مرکزی زیر نظر رئیس‌جمهور فعالیت کند به این معنا نیست که به‌راحتی بتواند نرخ ارز را تغییر و سیاست‌های انبساطی یا انقباضی را اجرا و این تصمیمات، منجر به برهم خوردن نظم پولی شود. اما ممکن است از سوی رئیس‌جمهور شرایطی به رئیس‌کل بانک مرکزی تحمیل شود و به صورت نانوشته در راستای نظر رئیس‌جمهور و وزرای اقتصادی عمل کند.
اما یک رئیس بانک مرکزی هم ممکن است مستقل عمل کند و با توجه به سیاستی که اتخاذ می‌کند تحت‌فشار رئیس‌جمهور و وزیراقتصاد قرار نگیرد و چنانچه تحت فشار باشد، می‌تواند یا استعفاء دهد یا به مراجع ذی‌ربط منعکس نماید که به‌طور مثال برای چاپ کردن پول یا دادن وام به دولت تحت‌فشار است. البته ممکن است رئیس بانک مرکزی به‌گونه‌ای دیگری هم انتخاب شود اما وابستگی به‌صورت پنهان انجام بگیرد. مدت زمانی هم که برای ریاست بانک مرکزی در نظر گرفته می‌شود، فرمول خاصی ندارد و تغییر رئیس بانک مرکزی می‌تواند بین یک دولت باشد و حتی به دو دولت در 4 سال هم بینجامد. اما مدت 5 ساله به این دلیل است که فرد منتخب‌شده بتواند نتایج استراتژی اقتصادی خاص خود را که شروع کرده است، در دوره خود دریافت کند و ثباتی در سیاست‌ها ایجاد شود.
این مساله هم هیچ‌گونه ارتباطی با 4 سال ریاست‌جمهوری ندارد و مدت 5تا 6 سال برای ریاست بانک مرکزی اقدامی است که در دنیا مرسوم بوده و توسط کشور ما هم مورد استفاده واقع شده است. درنظر گرفتن این مدت زمانی برای ریاست بانک مرکزی نوعی اطمینان به سیستم اقتصادی و نظام پولی کشور می‌دهد و تصمیمات دستخوش تغییر نمیشوند. البته باید یک نفر بر عملکرد رئیس‌کل بانک مرکزی نظارت داشته باشد و وی را پایش کند. اما متاسفانه در چنین حالتی کسی نمی‌تواند رئیس بانک مرکزی را استیضاح نماید که این‌هم امر مطلوبی نیست. چرا که وزیر اقتصاد مسئول پاسخگویی به سوالاتی می‌شود که در حوزه اختیارات بانک مرکزی قرار دارد.
* اقتصاددان
کد خبر:
85056
تاریخ انتشار: 17 آبان 1393 - 09:48
آلبرت بغاریان*
انتخاب رئیس‌کل بانک مرکزی می‌تواند بر اساس پیشنهاد مسئولین انجام شود، اما آنچه مهم است اینکه رئیس‌کل بانک مرکزی منتخب‌شده باید عملکرد مستقلی داشته باشد و تحت فشار ازسوی رئیس‌جمهور و یا قوه دیگری نباشد.
البته عملکرد و رفتار رئیس‌کل بانک مرکزی هم نباید به‌گونه‌ای خودرأی باشد و بخواهد با تصمیمات تیم اقتصادی دولت و وزیر اقتصاد همواره مخالفت کند، چراکه رئیس‌کل بانک مرکزی مشاور پولی و مالی دولت است و بین دولت و رئیس بانک مرکزی در این زمینه‌ها نوعی تبادل‌نظر وجود دارد و درنهایت تصمیماتی در راستای منافع ملی کشور اتخاذ می‌گردد. اما در کشور ما به‌دلیل اینکه بانک مرکزی به راحتی پول دراختیار دولت قرار می‌دهد و به نوعی مساله کسری بودجه دولت را پوشش می‌دهد؛ این استقلال سیاست‌های پولی و مالی را به‌هم می‌زند.
اما آیا پرداختن به مساله استقلال بانک مرکزی چقدر درحال حاضر نسبت به دیگر مسائل حاد اقتصادی مثل رکود، کاهش قیمت‌ها، کنترل تورم و... حائز اهمیت است، خود جای سوال دارد. به هر حال انتخاب رئیس‌کل بانک مرکزی با حکم رئیس‌جمهور، استقلال بانک مرکزی را زیر سوال می‌برد. لزوما زمانی که بانک مرکزی زیر نظر رئیس‌جمهور فعالیت کند به این معنا نیست که به‌راحتی بتواند نرخ ارز را تغییر و سیاست‌های انبساطی یا انقباضی را اجرا و این تصمیمات، منجر به برهم خوردن نظم پولی شود. اما ممکن است از سوی رئیس‌جمهور شرایطی به رئیس‌کل بانک مرکزی تحمیل شود و به صورت نانوشته در راستای نظر رئیس‌جمهور و وزرای اقتصادی عمل کند.
اما یک رئیس بانک مرکزی هم ممکن است مستقل عمل کند و با توجه به سیاستی که اتخاذ می‌کند تحت‌فشار رئیس‌جمهور و وزیراقتصاد قرار نگیرد و چنانچه تحت فشار باشد، می‌تواند یا استعفاء دهد یا به مراجع ذی‌ربط منعکس نماید که به‌طور مثال برای چاپ کردن پول یا دادن وام به دولت تحت‌فشار است. البته ممکن است رئیس بانک مرکزی به‌گونه‌ای دیگری هم انتخاب شود اما وابستگی به‌صورت پنهان انجام بگیرد. مدت زمانی هم که برای ریاست بانک مرکزی در نظر گرفته می‌شود، فرمول خاصی ندارد و تغییر رئیس بانک مرکزی می‌تواند بین یک دولت باشد و حتی به دو دولت در 4 سال هم بینجامد. اما مدت 5 ساله به این دلیل است که فرد منتخب‌شده بتواند نتایج استراتژی اقتصادی خاص خود را که شروع کرده است، در دوره خود دریافت کند و ثباتی در سیاست‌ها ایجاد شود.
این مساله هم هیچ‌گونه ارتباطی با 4 سال ریاست‌جمهوری ندارد و مدت 5تا 6 سال برای ریاست بانک مرکزی اقدامی است که در دنیا مرسوم بوده و توسط کشور ما هم مورد استفاده واقع شده است. درنظر گرفتن این مدت زمانی برای ریاست بانک مرکزی نوعی اطمینان به سیستم اقتصادی و نظام پولی کشور می‌دهد و تصمیمات دستخوش تغییر نمیشوند. البته باید یک نفر بر عملکرد رئیس‌کل بانک مرکزی نظارت داشته باشد و وی را پایش کند. اما متاسفانه در چنین حالتی کسی نمی‌تواند رئیس بانک مرکزی را استیضاح نماید که این‌هم امر مطلوبی نیست. چرا که وزیر اقتصاد مسئول پاسخگویی به سوالاتی می‌شود که در حوزه اختیارات بانک مرکزی قرار دارد.
* اقتصاددان
