
محمد شوری *
در یکسال اخیر مجموعهای از دیدارها موجب شده ایران و روسیه علاقهمندی بیشتری برای همکاری با یکدیگر داشته باشند. از بحث انتخاب دولت جدید ایران گرفته تا تحولاتی که در سطح منطقه رخ داده است. همچنین شکلگیری بحران اوکراین و تحریمهایی که غرب علیه روسیه اعمال کرده است. در واقع میتوان گفت همه این موارد دست به دست هم دادهاند که شاهد علاقهمندی ایران و روسیه برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی با یکدیگر باشیم.
در این راستا با توجه به سفر اخیر الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه به دعوت بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت کشورمان به تهران، مجموعه قراردادها و توافقاتی در چارچوب این سفر با ایران صورت گرفته است. به نظر میرسد این سفر به نوعی عملیاتیکردن چیزی باشد که طی ماههای اخیر راجع به آن صحبت شده بود و هر دو طرف به دنبال راههای جدیدی برای گسترش روابط با یکدیگر هستند. یکی از این راهها بحث فروش نفت ایران به روسیه و در مقابل آن سرمایهگذاری روسها در ایران یا تبادل برخی از کالاها و انتقال تکنولوژی بین ایران و روسیه است و این موارد از چارچوب اصلی این سفر بوده است که ظاهرا در این زمینه به توافق رسیدهاند.
بحث دیگری که در اینجا مطرح میشود در ارتباط با حذف دلار از روابط اقتصادی دو جانبه روسها با ایران است که در یکسال اخیر روسیه به شدت این مسئله را در حوزههای جدیدی دنبال میکند به طوری که در ارتباط با کشور چین روسها به دنبال چنین اهدافی بودند. با توجه به تحریمهای غرب علیه ایران، به نظر میرسد کشورمان نیز تمایل به این نوع همکاری داشته باشد تا روابط اقتصادی طرفین گسترش یابد. در مورد تهاتر کالا با روسیه که مطرح میشود، باید عرض کنم از ابتدا در این مورد متاسفانه اطلاعرسانی دقیقی صورت نگرفت و بر اساس همان صحبتهای کلی اولیه به اشتباه تهاتر نفت در برابر کالا در رسانههای داخلی عنوان شد. که این مسئله بارها از سوی مسئولین مورد تاکید قرار گرفت که اساسا قرار نیست ما در مقابل فروش نفت به روسیه، کالا دریافت کنیم.
بلکه بحث بر سر این بود، با توجه به اینکه تبادل مالی با وجود تحریمها بین ایران و روسیه وجود ندارد، پیشنهاد بدین گونه مطرح شد که در مقابل بخشی از پول فروش نفت ایران که طرفین ایران به شکلهای مختلف تعریف میکنند، صرف انتقال تکنولوژی یا سرمایهگذاری روسها در ایران باشد یا به شکلهای مختلف دیگر صرف خرید برخی از کالاها و مواد اولیه مورد نیاز ایران شود. البته به نظر میرسد درحال حاضر بحث بر سر فاینانس پروژههای صنعتی، خصوصا در مورد برخی از نیروگاهها یا در حوزههای دیگر مثل راهآهن و غیره باشد. یعنی در واقع پول نفتی که از ایران خریداری میشود، بدین ترتیب به ایران برگشت داده شود.
* کارشناس مسائل روسیه