سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران را می‌توان از جنبه‌ای بزرگترین سازمان توسعه‌ای کشور دانست. سازمانی که حوزه فعالیت و پروژه‌هایش اقصاء نقاط کشور را در بر می‌گیرد و هزاران نفر نیز در شهرکهای صنعتی سراسر کشور کار می‌کنند. اما این سازمان توسعه‌ای در هشت سال گذشته به معنای واقعی به حاشیه رفت و جنجالی‌ترین مطلب درباره آن نیز اینکه یکی از آخرین روسایش در دولت نهم بعدا در جریان دادگاه فساد 3000 میلیارد تومانی محکوم شد.
ایسنا- امسال برای نخستین بار از سوی شورای فرهنگ عمومی 21 مرداد ماه به عنوان روز حمایت از صنایع کوچک نامگذاری شد. نامگذاری که باعث شد یک بار دیگر نام سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران بر سر زبانها بیفتد.
سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران اما در هشت سال گذشته به معنای واقعی سازمانی حاشیه‌ای بود و حتی عالی‌ترین مقام وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در بسیاری از سخنرانی‌ها و مصاحبه‌هایش کوچکترین نامی از این سازمان نبرد. سازمانی که بسیاری از مدیران از آن به عنوان سکوی پرتاب خود به سازمانهای به اصطلاح قوی‌تر استفاده کردند غافل از اینکه شاید بتوان به جرات گفت اهمیت این سازمان از بسیاری از نهادها و دیگر سازمانهای صنعتی و تولیدی وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت بیشتر است.
اهمیت سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی آنجا به طور کامل خود را نشان می‌دهد که بدانیم 95 درصد از کل اشتغال صنعتی کشور مربوط به صنایع کوچک و متوسط است که سهم قابل توجهی از این مشاغل نیز در شهرکهای صنعتی کشور فعالیت می‌کنند.
شاید هم همین اهمیت بود که باعث شد محمدعلی سیدابریشمی که نامش بیشتر برای تصدی سمتهایی مانند ریاست سازمان ملی استاندارد ایران مطرح شده بود مدیرعاملی سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران را در دولت یازدهم بر عهده بگیرد. سیدابریشمی را بیشتر با نام "موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران" می‌شناسند و به همین دلیل وقتی با حکم نعمت زاده، مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران شد تعجب بسیاری را برانگیخت.
سیدابریشمی اما از ابتدای فعالیتش تاکنون روزهای کم‌حاشیه‌ای را سپری نکرده و شاید پرحاشیه‌ترین اتفاق رخ داده در سازمان وی مربوط به اخبار منتشره درباره اخراج جمعی از کارمندان مازاد این سازمان بوده است.
محمدعلی سیدابریشمی معاون وزیر صنعت،معدن و تجارت
سیدابریشمی اخیرا با حضور در خبرگزاری ایسنا پاسخگوی سوالات خبرنگار ایسنا بود که متن پرسخ و پاسخ ما با وی به شرح زیر است:
آقای ابریشمی چه شد که در دولت یازدهم مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران شدید. به نظر می‌رسد حتی قرار بود به سازمان ملی استاندارد بروید. در هشت سال گذشته نیز نامی از شما در رسانه‌ها مطرح نبود.
من در هشت سال گذشته هیچ مسئولیتی را در دولت بر عهده نگرفتم چرا که شیوه مدیریتی این دوره سازگار با نظرات ما نبود. من یک روز هم در دولت قبل کار نکردم و بیشتر در شرکتهای مختلف به عنوان عضو هیئت مدیره و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی فعالیت کردم.
بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران در هشت سال گذشته عملا به حیاط خلوت دولت تبدیل شده بود و بسیاری از مدیران به این سازمان می‌آمدند تا بتوانند بعدا به سازمان بهتری منتقل شوند. نظر شما در این باره چیست؟
سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران دارای یک گستره ملی است و طبق آخرین آمار در حال حاضر 929 شهرک و ناحیه صنعتی مصوب در کشور وجود دارد که از این تعداد 731 شهرک به بهره‌برداری رسیده‌اند. ما یک سازمان توسعه‌ای هستیم که زیرساختهای موردنیاز برای فعالیتهای بخش خصوصی مانند آب، برق، گاز، آسفالت، دسترسی جاده، تصفیه خانه و... را فراهم می‌کنیم تا بخش خصوصی دیگر نیازی به گرفتن مجوز برای احداث این زیرساختها نداشته باشد. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که متاسفانه در دولت گذشته بدون بررسی‌های کارشناسی و فنی و اقتصادی تعداد زیادی شهرک مصوب به سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران تحمیل شد تا احداث شوند. برخی از شهرکهای با فشار توسط نمایندگان مجلس و مسئولان استانی به سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران تحمیل شدند. در مجموع احداث حدود 270 شهرک صنعتی در سفرهای استانی دولت قبل مصوب شد که از این تعداد تنها 60 تا 70 شهرک دارای توجیه بوده‌اند. احداث این شهرکها شاید از نظر اجتماعی دارای توجیهاتی بوده‌اند اما از نظر اقتصادی و فنی اصلا توجیه‌پذیر نبوده‌اند. از سوی دیگر نیروهای زیادی با توصیه مسئولان در استانهای مختلف به استخدام سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران درآمدند. بسیاری از این نیروها بدون طی مراحل اداری و داشتن تخصص لازم و رعایت عدالت به استخدام سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران درآمده‌اند. حتی بسیاری از این افراد در جاهایی که دارای تخصص هستند بکار گرفته نشده‌اند. 9 سال پیش سازمان 740 نیرو داشت و حالا تعداد نیروهای این سازمان 3450 نفر است!
با این حساب تعداد نیروهای سازمان چندین برابر شده اما حجم فعالیتهایش چندین برابر کاهش یافته است.
بله دقیقا!
بیشتر درباره نیروهای مازاد سازمان توضیح دهید. چه تعداد از کل نیروهای سازمان در حال حاضر مازاد محسوب می‌شوند؟
در برخی از استانها تا 5 برابر نیروهایی که نیاز داریم به استخدام ما درآمده‌اند. برخی از نیروها عملا در دست و پای سایر نیروها قرار داشته و این باعث شده تا روند انجام کارهای سازمان کند شود. راهکار ما برای حل این مشکل این است که نیروهای مازاد سازمان در پستهایی که تخصص دارند در شهرکهای صنعتی بکار گرفته شوند و در واقع این نیروها جذب صنایع موجود در شهرکها شوند. ایجاد شرکتهای خدماتی در شهرکهای صنعتی فرصت مناسبی برای استخدام نیروهای سازمان است.
نیروهای مازاد فشار زیادی نیز به بودجه سازمان وارد کرده‌اند. در حال حاضر چه میزان از بودجه سازمان فقط صرف پرداخت حقوق نیروهایش می‌شود؟
ما طبق قانون نباید بیشتر از 20 درصد بودجه خود را صرف پرداخت هزینه‌های جاری و حقوق کنیم. این در حالی است که در برخی از استانها عملا تا 70 درصد بودجه صرف هزینه‌های جاری و پرداخت حقوق می‌شود. این بودجه در واقع باید صرف توسعه زیرساختها در شهرکهای صنعتی شود. در همین راستا اصلاح ساختار مالی شهرکهای صنعتی در استانهای کشور در دستور کار سازمان قرار گرفته است چرا که ما طبق قانون یا باید شهرکهای صنعتی استانی را اصلاح ساختار مالی کنیم و یا مجبور به انحلال آنها هستیم.
وزیر صنعت، معدن و تجارت چندی پیش گزارشی درباره وضعیت صنایع کوچک و متوسط و شهرکهای صنعتی کشور به هیئت دولت ارائه کرد که برخی از مفاد این گزارش بسیار تکاندهنده بود، از جمله تعطیلی 14 هزار واحد صنعتی در شهرکهای صنعتی کشور. جزئیات بیشتری از این گزارش دارید؟
از حدود 81 هزار واحد کوچک و متوسط صنعتی کشور 31 هزار واحد در شهرکهای صنعتی مستقر هستند. براساس بررسی‌های انجام شده 14 هزار واحد صنعتی کوچک و متوسط در دورانهای مختلف و نه فقط 8 سال اخیر به دلایل فنی و غیرفنی تعطیل شده‌اند. حدود 69 درصد از این تعطیلی‌ها نیز مربوط به دوران هشت سال گذشته بوده است. واحدهای کوچک و متوسط بسیار حساس هستند و عوامل مختلف مانند واردات بی‌رویه، عدم توجه به بازار فروش و کمبود نقدینگی باعث تعطیلی این واحدها شده است. در حال حاضر 70 درصد از واحدهای صنایع کوچک و متوسط با مشکل کمبود نقدینگی مواجهند. سه برابر شدن ارز نیز باعث شد تا فشار کمبود نقدینگی بر واحدها چند برابر شود. از سوی دیگر تشدید تحریم‌ها و اجرای نادرست هدفمندی یارانه‌ها نیز در تعطیلی واحدهای کوچک و متوسط موثر بوده‌اند.
محمدعلی سیدابریشمی معاون وزیر صنعت،معدن و تجارت
آیا تعطیلی این تعداد واحدهای صنعتی در هشت سال گذشته طبیعی بوده است؟
نخیر به هیچ‌وجه طبیعی نبوده است. اگر محاسبه کنیم متوجه می‌شویم حدود 9 هزار واحد صنعتی کوچک و متوسط در هشت سال اخیر تعطیل شده‌اند که اشتغال آنها نیز بالغ بر چندین هزار نفر می‌شود.
طبق قانون واحدهای صنعتی که برای فعالیت در شهرکهای صنعتی مستقر می‌شوند از یک سری معافیتهای مالیاتی بهره‌مند می‌شوند. با این وجود سازمان امور مالیاتی در برابر اجرای این قانون مقاومت کرده و عملا آن‌را اجرا نمی‌کند.
متاسفانه بانکها در ارائه تسهیلات به واحدهای تولیدی مقاومت می‌کنند. از سوی دیگر با سازمان امور مالیاتی نیز مشکل داریم. این سازمان به صورت خودرای عمل می‌کند این در حالی است که طبق قانون در مناطق محروم واحدها باید تا 10 سال و در مناطق غیر محروم تا 4 سال از معافیتهای مالیاتی برخوردار باشند. متاسفانه کارشناسان مالیاتی در بسیاری از موارد با شیوه علی الراس مالیات بسیاری از واحدهای تولیدی را محاسبه می‌کنند. سازمان امور مالیاتی عملا قانون را دور می‌زند و معافیت مالیاتی واحدهای تولیدی مستقر در شهرکهای صنعتی را اجرا نمی‌کند. ما یک بررسی در یکی از شهرکهای صنعتی ارومیه انجام دادیم و متوجه شدیم که اغلب واحدهای این شهرک از معافیت مالیاتی بهره‌مند نشده‌اند. سازمان امور مالیاتی حتی در برخی موارد قوانین خود را عطف به ماسبق کرده و جریمه‌های سنگینی را برای برخی از واحدهای تولیدی اعمال می‌کند. بین دو وزیر صنعت و اقتصاد توافق شده تا واحدهای تولیدی مستقر در شهرکهای صنعتی از معافیتهای مالیاتی قانونی برخوردار شوند ولی متاسفانه سازمان امور مالیاتی تاکنون به وظیفه خود در این زمینه عمل نکرده است. افتخار سازمان مالیاتی نباید تنها به این باشد که درآمدهای مالیاتی کشور افزایش یافته است بلکه باید گستره دریافت مالیات افتخار باشد. گرفتن مالیات از تولیدکنندگان و نگرفتن مالیات از بسیاری از فعالان کسب‌وکار حوزه‌های غیرتولیدی خیلی افتخار محسوب نمی‌شود. الان بیشتر فشار مالیاتی بر روی دوش تولیدکنندگان است نه حوزه تجارت. هر زمان هم که کمبودی در کشور به وجود می‌آید مانند کمبود برق یا آب اولین کار قطع آب و برق شهرکهای صنعتی است.
آخرین وضعیت شهرکهای صنعتی غیراقتصادی که برای احداث آنها به سازمان فشار وارد شده چگونه است. آیا مصوبات مربوط به احداث این شهرکها لغو شده است؟
تعدادی از مصوبات مربوط به احداث این دسته از شهرکها براساس تصمیم هیئت مدیره سازمان لغو شده است. تعداد دیگری نیز قبل از احداث لغو شده‌اند. ممکن است جو سنگینی هم علیه سازمان ایجاد شود. اما من قول می‌دهم در دوران فعلی هیچ کار غیرکارشناسی در احداث شهرکهای صنعتی رخ نخواهد داد. البته فشاری نیز در این زمینه به دولت وارد نشده است.
اگر فشاری وارد نشده چرا وزیر صنعت هر هفته باید به مجلس رفته و پاسخگوی سوالات نمایندگان باشد. این رفت و آمد هفتگی نشان از برخی فشارها دارد.
برخی از این فشارها مربوط به تغییر مدیریتهای استانی است.
چندین بار اعلام کردید که آزادسازی زمین‌های حبس شده در شهرکهای صنعتی در حال انجام است. در این زمینه توضیح دهید.
ما زمین‌هایی را که بدون دلیل در شهرکهای صنعتی محبوس شده و کاری نیز در آنها انجام نشده است را آزادسازی کرده و مالکان آنها را نیز به دادگاه معرفی می‌کنیم. سال قبل 45 زمین واگذار شده برگشت داده شد و برخی دیگر از زمینها نیز در حال آزادسازی هستند. موارد دیگری هم اگر باشند فرصت می‌دهیم تا صاحب زمین کاری در آن انجام دهد و اگر انجام نداد زمین را به ویژه در شهرکهای دارای متقاضی از وی می‌گیریم. در حال حاضر حدود 4000 قرارداد راکد در شهرکهای صنعتی داریم که در حال تعیین تکلیف آنها هستیم.
اخیرا دولت بسته خروج غیرتورمی از رکود را ارائه داد. نظر شما درباره این بسته چیست و آیا توجهی به صنایع کوچک و متوسط در این بسته شده است؟
در این بسته نگاه جدیدی به سازمانهای توسعه‌ای شده است. ما امیدواریم دولت و مجلس به این نگاه برسند که سازمانهای توسعه‌ای باید به اساسنامه اولیه خود بازگردند. اساسنامه سازمانهای توسعه‌ای در سالهای گذشته دچار دگرگونی فراوان شده و این سازمانها عملا از وظایف اصلی خود مانند سرمایه‌گذاری دور شده‌اند.
