آرمان- صنعت ملی نفت در كنار نام دكتر مصدق معنا و مفهوم پیدا می‌كند؛ پیرمردی كه از تمام توان خود بهره گرفت تا طلای سیاه را از دستان استعمارگران خارج و به ملت ایران بازگرداند. حال یك روز مانده به فرارسیدن روز ملی نفت و این مهم سبب شد تا با یحیی آل اسحاق، وزیر اسبق بازرگانی در دولت دوم آیت ا... هاشمی رفسنجانی و رئیس كنونی اتاق بازرگانی، صنعت و معدن گفت‌وگویی داشته باشیم تا نظر این فعال بخش خصوصی را در این زمینه جویا شویم.
از فعالیت‌های صنعت نفت در این 34 سال پس از پیروزی انقلاب بگوید كه چه اقداماتی در این خصوص تا به امروز انجام شده است؟
اجازه بدهید تنها به 34 سال اتكا و بسنده نكنیم، بهتر است در ابتدای سخن برویم به سراغ آن مقطع زمانی كه نفت در كشور كشف و ملی شد وچه جریان‌هایی كه در آن سال‌ها بر صنعت نفت گذشت. امروز زمان آن رسیده است كه بررسی كنیم كه آیا مجموعه روندی كه سپری شده است آن طوری كه باید اتفاق می‌افتاد بود یا كه خیر، اكنون اگر بخواهیم به خوبی به رشته‌های فعالیتی كه تا به امروز سپری كرده‌ایم نگاهی كلی داشته باشیم باید بگوییم كه در این زمینه اشتباهات تاریخی داریم و واقعیت این است كه نفت یكی از سرمایه‌های اصلی كشور است و این یكی از عنایات خداوند به ما ایرانیان است كه سرزمین ما در منطقه‌ای در كره خاكی قرار دارد كه خداوند چنین ثروتی را برایمان ایجاد كرده است.
در خصوص میزان ظرفیت هم كه تا به امروز همه گفته‌اند و مشخص است و نیازی به یادآوری مجدد وجود ندارد. امروز باید بدانیم زمانی كه اجداد ما نفت را كشف كردند چه كشور‌هایی همزمان با ما و چه كشور‌هایی چندین دهه بعد از ما وارد جریان شده‌اند و اكنون آنان در چه شرایطی قرار دارند. به عنوان مثال پرسش این است كه كشور‌هایی همانند چین، نروژ و آمریكا كجا هستند و ما كجا؟ آیا قدرت آنان در اقتصاد جهانی را می‌توان با ایران ارزیابی كرد؟ پاسخ این است كه خیر چنین نیست. امروز ما از نظر دانش نفت، تكنولوژی در چه وضعیتی قرار داریم؟ آیا بازار نفت و محصولات نفتی در اختیار ماست یا رقیبان و سفارش‌دهندگان؟ اینكه سوال را مطرح می‌كنم به‌منظور این نیست كه از وضعیت صنعت نفت، مسئولان بی‌خبر باشند. نه چنین نیست بلكه هدف از ارائه پرسش رسیدن به یك جمع‌بندی نهایی است كه نشان می‌دهد در این جمع‌بندی نمره ما نمره خوبی نیست.
به‌عنوان یك فعال بخش خصوصی و نه به عنوان یك مقام سابق در دولت ریشه این نمره ضعیف كجاست؟
به نكته خوبی اشاره كردید، حالا اگر بخواهیم ریشه این چالش را ارزیابی كنیم كه چرا این طور شده است به بحث این دولت و دولت دیگر باز نمی‌گردد چراكه ریشه این معضل و چالش بزرگ به قبل از انقلاب و بیشتر به 100 سال گذشته باز می‌گردد. سوال مطرح می‌كنیم كه آیا ایرانیان از ضریب هوشی پایینی برخوردار هستند یا علل دیگری دارد؟ اما باز هم پاسخ چیز دیگری است كه نه تنها ایرانیان از هوش پایینی برخوردار نیستند و نه غربی‌ها هوش بهتری دارند بلكه در سطح جهان، جایگاه مردم سرزمین ما بسیار بالا است و نكته جای دیگری قرار دارد و باز می‌گردد به همان اشتباه تاریخی كه در گذشته رخ داده است. متاسفانه از گذشته تا به امروز نفت را نه بعنوان سرمایه و نه به‌عنوان ثروت نگاه كرده‌ایم بلكه تنها به عنوان یك درآمد مدنظر قرار داده‌ایم باید توجه داشت كه این سرمایه متعلق به آیندگان است و نباید با دید درآمد به آن نگریست. متاسفانه از قبل انقلاب تا به امروز بودجه كشور همواره برپایه فروش نفت بسته شده است حتی در دولت یازدهم هم می‌بینیم كه 60 درصد بودجه به نفت بازمی‌گردد و تا مادامی كه این نگرش وجود داشته باشد. ما نیز همین نتایج را مشاهده خواهیم كرد.
برای جلوگیری از این روش چه باید كرد و چه وظیفه‌ای برای ما دارندگان نفت ترسیم شده است؟
برای دارندگان نفت یك وظیفه تعریف شده است. وظیفه‌ای كه غربی‌ها بر آنها تحمیل و تعریف كرده‌اند. وظیفه آنها این است كه سوخت را استخراج و در اختیار مصرف‌كنندگان بزرگ قرار دهند، سوختی ارزان و به مناسب ترین قیمت بطوری كه هیچ لطمه‌ای به غربی‌ها تحمیل نشود. حال، ما و دیگر كشور‌های تولیدكننده فكر می‌كنیم كه هر چه بیشتر صادر كنیم به نفع كشور و منافع ملی است در حالی كه این طور نیست، درست است كه همه مدیران و صاحبنظران و مسئولان عالی رتبه صنعت نفت همواره گفته‌اند كه باید وابستگی مان را به نفت كاهش دهیم اما در عمل شاهد چنین امری نبوده‌ایم. امروز باید بدانیم كه درآمد‌های حاصل از فروش ثروت ملی را باید به سوی صنعت و توسعه این بخش حركت دهیم و تا مادامی كه به هر دلیلی در اجرای این مهم غافل شویم در یك جریان یكطرفه و مسیر یك خطی حركت خواهیم كرد مگر اینكه تبدیل به یك دایره شویم به‌طوری كه نفت را صادر كنیم، درآمد را به تولید انتقال دهیم، كالای تولیدی را صادر و از درآمد صادرات محصولات به‌دست‌آمده، تكنولوژی را افزایش دهیم.
حال بهتر است بازگردیم به فعالیت‌هایی كه طی 34 سال گذشته انجام شده است. آیا فكر می‌كنید در این مدت پیشرفتی داشته‌ایم؟
اگر نگاهی داشته باشیم به 30 سال گذشته و بار دیگر بخواهیم خودمان را با خودمان مقایسه كنیم یا خودمان را با دیگران مقایسه كنیم بطوری كه بررسی كنیم نروژ، چین، روسیه و ما در طی 30 ساله گذشته چه كرده‌ایم و چه میزان توانسته‌ایم ما نسبت به آنان در دانش، فن مدیریت صنعت نفت و صنایع وابسته‌اش پیشرفت داشته باشیم باید بگویم كه اینك ما درگیر قطعات، تكنولوژی و اكتشاف هستیم ولی آنان چنین درگیری‌هایی ندارند.
امروز آن‌چیزی كه ما مشاهده می‌كنیم این است كه یك تهدید اقتصاد را تهدید می‌كند. اینكه برخی از مسئولان و كارشناسان می‌گویند ای كاش این نفت وجود نداشت یك حرف عامیانه است بطوری كه یك فرد بگوید ای كاش من ثروتمند نبودم تا فكری برای ثروتمند شدن می‌كردم. برای رهایی از نفت و ذخیره این ثروت اكنون نیاز به یك عزم است و باید در این خصوص همه با هم متحد شویم. می‌خواهم به شما بگویم كه در شرایط كنونی تولید انرژی بخصوص در گاز بسیار خطرناك است. امروز 50 درصد از گازی كه در كشور تولید می‌شود می‌سوزد و از میان می‌رود. امروز محیط زیست به مرور زمان تبدیل به یك قدرت شده است و با توجه به اینكه سوخت 50 درصدی گاز در آلودگی بسیار خطرناك است ممكن است كه قدرت‌های بزرگ بگویند كه همه تكنولوژی‌های تولید گاز در ایران تعطیل و ما باید جریمه تمامی آلودگی‌های حاصل از سوخت گاز را بپردازیم و این برای اقتصاد ایران بسیار خطرناك است و من در این زمینه به مسئولان هشدار می‌دهم كه به فكر باشند.
شما در دولت‌های گذشته حضور داشتید و اشاره‌ای هم به عزم میان مسئولان كردید. حال آیا مسئولان این گفته شما را قبول كرده بودند؟
مگر كسی می‌تواند در برابر این حرف حق، مخالفت كند؟ متاسفانه تا به امروز همه در این خصوص صحبت می‌كنند و این گفته را قبول دارند ولی كسی به علل آن اشاره‌ای نداشته است. اكنون بودجه كشور باز هم براساس فروش نفت بسته شده است و درآمد فروش نفت باز هم به صندوق توسعه ملی می‌رود؛ صندوقی كه در سال 1329 مصدق آن را بنا نهاد و از آن وقت تا به امروز قرار بر این بود كه درآمد‌های حاصل از فروش برود به سوی توسعه امری كه محقق نشده است چرا كه یك عزم وجود ندارد.
چگونه می‌توانیم از وظایفی كه بر عهده كشور‌های دارنده نفت گذاشته‌اند فاصله بگیریم؟ چه برنامه‌هایی را باید در دستور كار قرار دهیم تا بتوانیم از خام‌فروشی رهایی یابیم؟
جریان عدم استقلال قیمت‌گذاری چند علت دارد، اما مهم‌ترین علت این است كه این یك مساله بین‌المللی است، یعنی دنیا بخصوص قدرت‌های كنونی خودشان را نسبت به نفت و قیمت آن مسئول می‌دانند و جریان آرام، سالم، روان و ارزان نفت آرزوی آنان است. یعنی كسانی كه سازمان نفت و اقتصاد جهان را مدیریت می‌كنند یكی از آرزوهایشان تا چندین سال دیگر این است كه قیمت انرژی ازران باقی بماند. همچنین در این زمینه باید اعلام كرد كه آنان با هر تهدیدی كه برایشان ایجاد شود برخورد می‌كنند از سیاسی گرفته تا اقتصادی چراكه مبادا این تغییرات در نفت ایجاد شود و غربی‌ها مجبور شوند با قیمت بالاتری نیاز خود را خریداری کنند. در طول تاریخ هم آمده است كه هرزمانی كه هرگونه حركت از سوی دارندگان اصلی نفت بخصوص در خاورمیانه انجام گرفته است صاحبان قدرت انواع فشار‌ها به تولیدكنندگان وارد كرده‌اند چرا كه همان طور كه گفتم آنان یك وظیفه برای ما دارندگان نفت در منطقه ایجاد كرده‌اند كه وظیفه سوخت رسانی است.
بنابراین منظور شما این است كه آنان می‌گویند كه تولید سوخت برعهده دارندگان و توسعه و تولید برعهده ما؟
بله دقیقا چنین منظوری داشتم. آنان می‌گویند سوخت‌رسانی با دارندگان، تولید و استفاده از غربی‌ها و در این میان مبلغی هم در حد اندك و حداقل به تولید كنندگان نفت كه ما باشیم می‌دهند كه من معتقد هستم باید این فرمول شكسته شود. اینكه می‌گویند ما تنها تولیدكننده خام باشیم حرف امروز و دیروز غربی‌ها بوده است و ما باید این رابطه نامتعادل را از میان برداریم. باید به این نكته اشاره كرد كه آنان در گذشته از یك بشكه نفت ایران چه مقدار بهره می‌بردند و همچنین حال كه قیمت نفت به 100 دلار رسیده بهره آنان چه میزان است و چه مقدار درآمد برایشان ایجاد می‌شود؟ پاسخ این پرسش‌ها پیچیده نیست و جواب این است كه آنان نفت را پس از تبدیل 1000 برابر به ما می‌فروشند. حتی در صنایعی كه ایجاد شده است طی این سال‌ها یعنی صنایع پتروشیمی كه ما همواره به آن افتخار می‌كنیم، محصولی تولید می‌شود كه ارزش آن 300 دلار است و ما آن محصول را با این قیمت صادر و به‌جای آن محصول دیگری را كه حاصل تغییراتی در همین محصول است را با قیمت 1500 دلار خریداری و وارد می‌كنیم. با این تفاصیل خلأ تكنولوژی بطور قابل توجه احساس و مشاهده می‌شود و درصورتی كه این تكنولوژی درداخل به روز بود خود می‌توانستیم محصولی به ارزش 1500 دلار تولید كنیم. البته از این نوع محصول با قیمت 300 دلار زیاد در اختیار نداریم بطوری كه قیمت دیگر محصولات 7،50، 100، 150 دلار است و اگر باز هم بخواهیم ریشه یابی كنیم باز هم به عزم برمی‌گردد.
از گفته‌های شما می‌توان این برداشت را داشت كه در ایران عزم ملی برای صنعت ملی نفت وجود ندارد. آیا این چنین است؟
دقیقا همین است كه شما به آن اشاره كردید. عزم ملی در این زمینه وجود ندارد، مردم باید وارد صحنه شوند در این خصوص دولت، مجلس و... هم باید همراه شوند. البته قبول داریم كه در مقطعی فشار اقتصادی و سیاسی بر كشور تحمیل خواهد شد اما این مهم در صورت داشتن یك عزم ملی اجرایی خواهد شد.
آیا این عدم عزم ملی سبب شده است كه ما در این خصوص نتوانیم به پیشرفت و توسعه تكنولوژی دست یابیم؟ به طوری که كشور‌های همسایه با كمك غربی‌ها توانسته‌اند از منابع ما نیز استخراج كنند.
«به چشم خویش تن دیدم كه جانم می‌رود» این جمله را برای این مهم گفتم كه اكنون منابع زیرزمینی ما در مرزی‌های كشور از سوی همسایگان ما به تاراج می‌رود یعنی اینكه چاه‌های نفت و منابع گازی مشترك را همسایه‌های ما استخراج و خالی می‌كنند. آنان در زیردریا صد كیلومتر تونل زده‌اند و از مخزن ما استفاده می‌كنند و ما تنها نگاه می‌كنیم و می‌گوییم كه از مخازن ما استفاده می‌كنند. هم اكنون كشور‌های همسایه ازجمله قطر، عراق تونل‌های خود را زده‌اند و عراق بنا دارد تولید خود را به مرز 12 میلیون بشکه افزایش دهد و این یعنی عراق با توجه به برداشت ذخایر ما این برنامه را قرار است اجرایی كند و این مهم را تنها من نمی‌دانم حتما وزیر نفت و معاونین او بهتر از من می‌دانند چون دستی بر كار دارند. برای اینكه از چاه‌های نفت صیانت شود به 500 میلیارد دلار در 5 سال آتی نیاز است و اگر سرمایه‌گذاری در این خصوص انجام نشود طرف مقابل كه سرمایه‌گذاری‌های خود را پیش‌تر انجام داده و درحال استخراج منابع ماست از فروش نفت سود خود را به‌دست خواهد آورد. بنابراین باید در برنامه‌ها اولویت‌بندی داشته باشیم و من معتقد هستم كه 500 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز باید انجام گیرد. همچنین باید گفت پروژه 500 میلیارد دلار مصوبه‌اش موجود است و مسئولان باید در این زمینه هرچه سریع‌تر اقدام كنند.
کد خبر:
56439
تاریخ انتشار: 28 اسفند 1392 - 09:25
آرمان- صنعت ملی نفت در كنار نام دكتر مصدق معنا و مفهوم پیدا می‌كند؛ پیرمردی كه از تمام توان خود بهره گرفت تا طلای سیاه را از دستان استعمارگران خارج و به ملت ایران بازگرداند. حال یك روز مانده به فرارسیدن روز ملی نفت و این مهم سبب شد تا با یحیی آل اسحاق، وزیر اسبق بازرگانی در دولت دوم آیت ا... هاشمی رفسنجانی و رئیس كنونی اتاق بازرگانی، صنعت و معدن گفت‌وگویی داشته باشیم تا نظر این فعال بخش خصوصی را در این زمینه جویا شویم.
از فعالیت‌های صنعت نفت در این 34 سال پس از پیروزی انقلاب بگوید كه چه اقداماتی در این خصوص تا به امروز انجام شده است؟
اجازه بدهید تنها به 34 سال اتكا و بسنده نكنیم، بهتر است در ابتدای سخن برویم به سراغ آن مقطع زمانی كه نفت در كشور كشف و ملی شد وچه جریان‌هایی كه در آن سال‌ها بر صنعت نفت گذشت. امروز زمان آن رسیده است كه بررسی كنیم كه آیا مجموعه روندی كه سپری شده است آن طوری كه باید اتفاق می‌افتاد بود یا كه خیر، اكنون اگر بخواهیم به خوبی به رشته‌های فعالیتی كه تا به امروز سپری كرده‌ایم نگاهی كلی داشته باشیم باید بگوییم كه در این زمینه اشتباهات تاریخی داریم و واقعیت این است كه نفت یكی از سرمایه‌های اصلی كشور است و این یكی از عنایات خداوند به ما ایرانیان است كه سرزمین ما در منطقه‌ای در كره خاكی قرار دارد كه خداوند چنین ثروتی را برایمان ایجاد كرده است.
در خصوص میزان ظرفیت هم كه تا به امروز همه گفته‌اند و مشخص است و نیازی به یادآوری مجدد وجود ندارد. امروز باید بدانیم زمانی كه اجداد ما نفت را كشف كردند چه كشور‌هایی همزمان با ما و چه كشور‌هایی چندین دهه بعد از ما وارد جریان شده‌اند و اكنون آنان در چه شرایطی قرار دارند. به عنوان مثال پرسش این است كه كشور‌هایی همانند چین، نروژ و آمریكا كجا هستند و ما كجا؟ آیا قدرت آنان در اقتصاد جهانی را می‌توان با ایران ارزیابی كرد؟ پاسخ این است كه خیر چنین نیست. امروز ما از نظر دانش نفت، تكنولوژی در چه وضعیتی قرار داریم؟ آیا بازار نفت و محصولات نفتی در اختیار ماست یا رقیبان و سفارش‌دهندگان؟ اینكه سوال را مطرح می‌كنم به‌منظور این نیست كه از وضعیت صنعت نفت، مسئولان بی‌خبر باشند. نه چنین نیست بلكه هدف از ارائه پرسش رسیدن به یك جمع‌بندی نهایی است كه نشان می‌دهد در این جمع‌بندی نمره ما نمره خوبی نیست.
به‌عنوان یك فعال بخش خصوصی و نه به عنوان یك مقام سابق در دولت ریشه این نمره ضعیف كجاست؟
به نكته خوبی اشاره كردید، حالا اگر بخواهیم ریشه این چالش را ارزیابی كنیم كه چرا این طور شده است به بحث این دولت و دولت دیگر باز نمی‌گردد چراكه ریشه این معضل و چالش بزرگ به قبل از انقلاب و بیشتر به 100 سال گذشته باز می‌گردد. سوال مطرح می‌كنیم كه آیا ایرانیان از ضریب هوشی پایینی برخوردار هستند یا علل دیگری دارد؟ اما باز هم پاسخ چیز دیگری است كه نه تنها ایرانیان از هوش پایینی برخوردار نیستند و نه غربی‌ها هوش بهتری دارند بلكه در سطح جهان، جایگاه مردم سرزمین ما بسیار بالا است و نكته جای دیگری قرار دارد و باز می‌گردد به همان اشتباه تاریخی كه در گذشته رخ داده است. متاسفانه از گذشته تا به امروز نفت را نه بعنوان سرمایه و نه به‌عنوان ثروت نگاه كرده‌ایم بلكه تنها به عنوان یك درآمد مدنظر قرار داده‌ایم باید توجه داشت كه این سرمایه متعلق به آیندگان است و نباید با دید درآمد به آن نگریست. متاسفانه از قبل انقلاب تا به امروز بودجه كشور همواره برپایه فروش نفت بسته شده است حتی در دولت یازدهم هم می‌بینیم كه 60 درصد بودجه به نفت بازمی‌گردد و تا مادامی كه این نگرش وجود داشته باشد. ما نیز همین نتایج را مشاهده خواهیم كرد.
برای جلوگیری از این روش چه باید كرد و چه وظیفه‌ای برای ما دارندگان نفت ترسیم شده است؟
برای دارندگان نفت یك وظیفه تعریف شده است. وظیفه‌ای كه غربی‌ها بر آنها تحمیل و تعریف كرده‌اند. وظیفه آنها این است كه سوخت را استخراج و در اختیار مصرف‌كنندگان بزرگ قرار دهند، سوختی ارزان و به مناسب ترین قیمت بطوری كه هیچ لطمه‌ای به غربی‌ها تحمیل نشود. حال، ما و دیگر كشور‌های تولیدكننده فكر می‌كنیم كه هر چه بیشتر صادر كنیم به نفع كشور و منافع ملی است در حالی كه این طور نیست، درست است كه همه مدیران و صاحبنظران و مسئولان عالی رتبه صنعت نفت همواره گفته‌اند كه باید وابستگی مان را به نفت كاهش دهیم اما در عمل شاهد چنین امری نبوده‌ایم. امروز باید بدانیم كه درآمد‌های حاصل از فروش ثروت ملی را باید به سوی صنعت و توسعه این بخش حركت دهیم و تا مادامی كه به هر دلیلی در اجرای این مهم غافل شویم در یك جریان یكطرفه و مسیر یك خطی حركت خواهیم كرد مگر اینكه تبدیل به یك دایره شویم به‌طوری كه نفت را صادر كنیم، درآمد را به تولید انتقال دهیم، كالای تولیدی را صادر و از درآمد صادرات محصولات به‌دست‌آمده، تكنولوژی را افزایش دهیم.
حال بهتر است بازگردیم به فعالیت‌هایی كه طی 34 سال گذشته انجام شده است. آیا فكر می‌كنید در این مدت پیشرفتی داشته‌ایم؟
اگر نگاهی داشته باشیم به 30 سال گذشته و بار دیگر بخواهیم خودمان را با خودمان مقایسه كنیم یا خودمان را با دیگران مقایسه كنیم بطوری كه بررسی كنیم نروژ، چین، روسیه و ما در طی 30 ساله گذشته چه كرده‌ایم و چه میزان توانسته‌ایم ما نسبت به آنان در دانش، فن مدیریت صنعت نفت و صنایع وابسته‌اش پیشرفت داشته باشیم باید بگویم كه اینك ما درگیر قطعات، تكنولوژی و اكتشاف هستیم ولی آنان چنین درگیری‌هایی ندارند.
امروز آن‌چیزی كه ما مشاهده می‌كنیم این است كه یك تهدید اقتصاد را تهدید می‌كند. اینكه برخی از مسئولان و كارشناسان می‌گویند ای كاش این نفت وجود نداشت یك حرف عامیانه است بطوری كه یك فرد بگوید ای كاش من ثروتمند نبودم تا فكری برای ثروتمند شدن می‌كردم. برای رهایی از نفت و ذخیره این ثروت اكنون نیاز به یك عزم است و باید در این خصوص همه با هم متحد شویم. می‌خواهم به شما بگویم كه در شرایط كنونی تولید انرژی بخصوص در گاز بسیار خطرناك است. امروز 50 درصد از گازی كه در كشور تولید می‌شود می‌سوزد و از میان می‌رود. امروز محیط زیست به مرور زمان تبدیل به یك قدرت شده است و با توجه به اینكه سوخت 50 درصدی گاز در آلودگی بسیار خطرناك است ممكن است كه قدرت‌های بزرگ بگویند كه همه تكنولوژی‌های تولید گاز در ایران تعطیل و ما باید جریمه تمامی آلودگی‌های حاصل از سوخت گاز را بپردازیم و این برای اقتصاد ایران بسیار خطرناك است و من در این زمینه به مسئولان هشدار می‌دهم كه به فكر باشند.
شما در دولت‌های گذشته حضور داشتید و اشاره‌ای هم به عزم میان مسئولان كردید. حال آیا مسئولان این گفته شما را قبول كرده بودند؟
مگر كسی می‌تواند در برابر این حرف حق، مخالفت كند؟ متاسفانه تا به امروز همه در این خصوص صحبت می‌كنند و این گفته را قبول دارند ولی كسی به علل آن اشاره‌ای نداشته است. اكنون بودجه كشور باز هم براساس فروش نفت بسته شده است و درآمد فروش نفت باز هم به صندوق توسعه ملی می‌رود؛ صندوقی كه در سال 1329 مصدق آن را بنا نهاد و از آن وقت تا به امروز قرار بر این بود كه درآمد‌های حاصل از فروش برود به سوی توسعه امری كه محقق نشده است چرا كه یك عزم وجود ندارد.
چگونه می‌توانیم از وظایفی كه بر عهده كشور‌های دارنده نفت گذاشته‌اند فاصله بگیریم؟ چه برنامه‌هایی را باید در دستور كار قرار دهیم تا بتوانیم از خام‌فروشی رهایی یابیم؟
جریان عدم استقلال قیمت‌گذاری چند علت دارد، اما مهم‌ترین علت این است كه این یك مساله بین‌المللی است، یعنی دنیا بخصوص قدرت‌های كنونی خودشان را نسبت به نفت و قیمت آن مسئول می‌دانند و جریان آرام، سالم، روان و ارزان نفت آرزوی آنان است. یعنی كسانی كه سازمان نفت و اقتصاد جهان را مدیریت می‌كنند یكی از آرزوهایشان تا چندین سال دیگر این است كه قیمت انرژی ازران باقی بماند. همچنین در این زمینه باید اعلام كرد كه آنان با هر تهدیدی كه برایشان ایجاد شود برخورد می‌كنند از سیاسی گرفته تا اقتصادی چراكه مبادا این تغییرات در نفت ایجاد شود و غربی‌ها مجبور شوند با قیمت بالاتری نیاز خود را خریداری کنند. در طول تاریخ هم آمده است كه هرزمانی كه هرگونه حركت از سوی دارندگان اصلی نفت بخصوص در خاورمیانه انجام گرفته است صاحبان قدرت انواع فشار‌ها به تولیدكنندگان وارد كرده‌اند چرا كه همان طور كه گفتم آنان یك وظیفه برای ما دارندگان نفت در منطقه ایجاد كرده‌اند كه وظیفه سوخت رسانی است.
بنابراین منظور شما این است كه آنان می‌گویند كه تولید سوخت برعهده دارندگان و توسعه و تولید برعهده ما؟
بله دقیقا چنین منظوری داشتم. آنان می‌گویند سوخت‌رسانی با دارندگان، تولید و استفاده از غربی‌ها و در این میان مبلغی هم در حد اندك و حداقل به تولید كنندگان نفت كه ما باشیم می‌دهند كه من معتقد هستم باید این فرمول شكسته شود. اینكه می‌گویند ما تنها تولیدكننده خام باشیم حرف امروز و دیروز غربی‌ها بوده است و ما باید این رابطه نامتعادل را از میان برداریم. باید به این نكته اشاره كرد كه آنان در گذشته از یك بشكه نفت ایران چه مقدار بهره می‌بردند و همچنین حال كه قیمت نفت به 100 دلار رسیده بهره آنان چه میزان است و چه مقدار درآمد برایشان ایجاد می‌شود؟ پاسخ این پرسش‌ها پیچیده نیست و جواب این است كه آنان نفت را پس از تبدیل 1000 برابر به ما می‌فروشند. حتی در صنایعی كه ایجاد شده است طی این سال‌ها یعنی صنایع پتروشیمی كه ما همواره به آن افتخار می‌كنیم، محصولی تولید می‌شود كه ارزش آن 300 دلار است و ما آن محصول را با این قیمت صادر و به‌جای آن محصول دیگری را كه حاصل تغییراتی در همین محصول است را با قیمت 1500 دلار خریداری و وارد می‌كنیم. با این تفاصیل خلأ تكنولوژی بطور قابل توجه احساس و مشاهده می‌شود و درصورتی كه این تكنولوژی درداخل به روز بود خود می‌توانستیم محصولی به ارزش 1500 دلار تولید كنیم. البته از این نوع محصول با قیمت 300 دلار زیاد در اختیار نداریم بطوری كه قیمت دیگر محصولات 7،50، 100، 150 دلار است و اگر باز هم بخواهیم ریشه یابی كنیم باز هم به عزم برمی‌گردد.
از گفته‌های شما می‌توان این برداشت را داشت كه در ایران عزم ملی برای صنعت ملی نفت وجود ندارد. آیا این چنین است؟
دقیقا همین است كه شما به آن اشاره كردید. عزم ملی در این زمینه وجود ندارد، مردم باید وارد صحنه شوند در این خصوص دولت، مجلس و... هم باید همراه شوند. البته قبول داریم كه در مقطعی فشار اقتصادی و سیاسی بر كشور تحمیل خواهد شد اما این مهم در صورت داشتن یك عزم ملی اجرایی خواهد شد.
آیا این عدم عزم ملی سبب شده است كه ما در این خصوص نتوانیم به پیشرفت و توسعه تكنولوژی دست یابیم؟ به طوری که كشور‌های همسایه با كمك غربی‌ها توانسته‌اند از منابع ما نیز استخراج كنند.
«به چشم خویش تن دیدم كه جانم می‌رود» این جمله را برای این مهم گفتم كه اكنون منابع زیرزمینی ما در مرزی‌های كشور از سوی همسایگان ما به تاراج می‌رود یعنی اینكه چاه‌های نفت و منابع گازی مشترك را همسایه‌های ما استخراج و خالی می‌كنند. آنان در زیردریا صد كیلومتر تونل زده‌اند و از مخزن ما استفاده می‌كنند و ما تنها نگاه می‌كنیم و می‌گوییم كه از مخازن ما استفاده می‌كنند. هم اكنون كشور‌های همسایه ازجمله قطر، عراق تونل‌های خود را زده‌اند و عراق بنا دارد تولید خود را به مرز 12 میلیون بشکه افزایش دهد و این یعنی عراق با توجه به برداشت ذخایر ما این برنامه را قرار است اجرایی كند و این مهم را تنها من نمی‌دانم حتما وزیر نفت و معاونین او بهتر از من می‌دانند چون دستی بر كار دارند. برای اینكه از چاه‌های نفت صیانت شود به 500 میلیارد دلار در 5 سال آتی نیاز است و اگر سرمایه‌گذاری در این خصوص انجام نشود طرف مقابل كه سرمایه‌گذاری‌های خود را پیش‌تر انجام داده و درحال استخراج منابع ماست از فروش نفت سود خود را به‌دست خواهد آورد. بنابراین باید در برنامه‌ها اولویت‌بندی داشته باشیم و من معتقد هستم كه 500 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز باید انجام گیرد. همچنین باید گفت پروژه 500 میلیارد دلار مصوبه‌اش موجود است و مسئولان باید در این زمینه هرچه سریع‌تر اقدام كنند.
کلید واژه ها :
