تحلیل عملکرد سالانه چهار بازار مالی ایران شامل دلار، سکه، بورس و فرابورس در بازه ۱۲ ساله اخیر حاکی از آن است که بازدهی این دارایی‌ها به‌شدت وابسته به شرایط اقتصادی، سیاسی و سیاست‌های پولی و مالی بوده و هر یک در دوره‌ای خاص پیشتاز شده‌اند.
بازارهای مالی ایران زیر ذره‌بین؛ کدام دارایی در ۱۲ سال اخیر درخشید؟
اکوایران: بازارهای مالی ایران در ۱۲ سال اخیر با نوسانات چشمگیری روبه‌رو بوده‌اند. بررسی عملکرد چهار دارایی کلیدی—دلار، سکه امامی، شاخص کل بورس و شاخص فرابورس—نشان می‌دهد که هر یک از این بازارها در دوره‌هایی خاص بیشترین بازدهی را به ثبت رسانده‌اند. با این حال، هیچ‌کدام نتوانسته‌اند در بلندمدت به‌طور پیوسته برنده باشند.
ارز؛ نوسان شدید، بازدهی متغیر
نرخ ارز در ایران، همواره یکی از حساس‌ترین شاخص‌های اقتصادی بوده است. در سال ۱۳۹۷، بازگشت تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام، قیمت دلار را به شدت افزایش داد و بازدهی آن را به ۱۶۳٪ رساند. این روند با افت‌هایی مقطعی در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۴۰۰ مواجه شد، اما در سال ۱۴۰۳ دوباره رشد کرد و بازدهی ۵۷٪ را ثبت نمود.
سکه؛ پناهگاه امن در بحران‌ها
سکه امامی همواره در مواقع بی‌ثباتی اقتصادی به‌عنوان دارایی امن تلقی شده است. بیشترین رشد سالانه سکه در سال ۱۳۹۹ با ۱۹۷٪ رقم خورد. در سال ۱۳۹۷ نیز هم‌زمان با جهش نرخ ارز، سکه بازدهی ۱۸۹٪ داشت. در سال ۱۴۰۳، این دارایی بار دیگر در صدر گزینه‌های سودده قرار گرفت و رشد ۹۷٪ را به ثبت رساند.
بورس؛ ستاره‌ای که گاه می‌درخشد و گاه خاموش می‌شود
شاخص کل بورس تهران در سال‌هایی همچون ۱۳۹۲، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ با بازدهی‌های سه‌رقمی سرمایه‌گذاران را شگفت‌زده کرد (به ترتیب ۱۰۸٪، ۱۸۷٪ و ۱۵۵٪). با این حال، در سال‌های رکودی مانند ۱۳۹۳، ۱۳۹۴ و ۱۴۰۳، بازدهی آن افت قابل‌توجهی داشت و در سال اخیر تنها ۲۵٪ بازدهی ثبت کرد.
فرابورس؛ رقیب هم‌مسیر بورس
شاخص کل فرابورس نیز روندی مشابه بورس را طی کرده است. بیشترین بازدهی آن در سال ۱۳۹۸ با ۱۹۲٪ و کمترین آن در سال ۱۴۰۳ با منفی ۳٪ ثبت شده است. فرابورس نیز مانند بورس تحت تأثیر نقدینگی و سیاست‌های دولتی قرار دارد و نسبت به نوسانات سیاسی و اقتصادی واکنش سریع‌تری نشان می‌دهد.
هیچ بازاری همیشه برنده نیست
این بررسی نشان می‌دهد که هیچ بازار مالی در ایران برنده همیشگی نبوده است. در شرایط تورمی و بی‌ثباتی اقتصادی، دارایی‌هایی مانند دلار و سکه بیشتر مورد اقبال قرار گرفته‌اند، در حالی که در دوره‌های رونق بازار سرمایه، بورس و فرابورس پیشتاز بازدهی بوده‌اند. انتخاب بهترین گزینه سرمایه‌گذاری در هر دوره، وابسته به تحلیل دقیق شرایط کلان اقتصادی و سیاسی کشور است.
