علاقه ایرانی‌ها به مدرک‌گرایی دلایل متعددی دارد که می‌توان آن‌ها را از جنبه‌های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بررسی کرد. در ایران، داشتن مدرک دانشگاهی اغلب به‌عنوان معیاری برای موفقیت، منزلت اجتماعی و فرصت‌های شغلی در نظر گرفته می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین دلایل این پدیده را توضیح می‌دهم.
۱. جایگاه تاریخی و فرهنگی علم و دانش
در تاریخ ایران، علم و دانش همیشه ارزش بالایی داشته است. از دوران باستان تا عصر اسلامی، ایرانیان دانشمندان بزرگی مانند ابن‌سینا، رازی و فارابی داشته‌اند که در علوم مختلف پیشرو بوده‌اند. این پیشینه باعث شده است که تحصیلات همیشه اهمیت زیادی داشته باشد.
۲. جایگاه اجتماعی مدرک دانشگاهی
الف) مدرک به‌عنوان نماد موفقیت:
در جامعه ایران، داشتن مدرک دانشگاهی معمولاً نشانه‌ای از موفقیت، موقعیت اجتماعی و حتی احترام محسوب می‌شود. بسیاری از خانواده‌ها به تحصیلات فرزندانشان افتخار می‌کنند و آن را نشانه‌ای از پیشرفت می‌دانند.
ب) فشار خانواده و جامعه:
در بسیاری از خانواده‌های ایرانی، فرزندان از کودکی تحت فشار قرار می‌گیرند که باید وارد دانشگاه شوند، زیرا این مسیر تنها راه موفقیت و احترام اجتماعی تلقی می‌شود. این موضوع به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده است.
۳. بازار کار و استخدام دولتی
الف) اهمیت مدرک در استخدام:
در ایران، بسیاری از فرصت‌های شغلی، به‌ویژه در بخش دولتی، نیاز به مدرک دانشگاهی دارند. حتی برای مشاغلی که مهارت مهم‌تر از تحصیلات است، داشتن مدرک یک مزیت محسوب می‌شود.
ب) عدم وجود سیستم مهارت‌محور:
در بسیاری از کشورهای پیشرفته، مهارت و تجربه عملی بیش از مدرک دانشگاهی اهمیت دارد، اما در ایران، سیستم استخدامی بیشتر بر مدارک تمرکز دارد تا مهارت‌ها. این موضوع باعث شده است که بسیاری از افراد فقط برای دریافت مدرک به دانشگاه بروند، نه برای یادگیری واقعی.
۴. کمبود فرصت‌های شغلی و رقابت شدید
الف) افزایش رقابت در بازار کار:
با توجه به جمعیت بالای فارغ‌التحصیلان، رقابت برای یافتن شغل بسیار زیاد شده است. در چنین شرایطی، افراد سعی می‌کنند با دریافت مدارک بالاتر، شانس خود را در بازار کار افزایش دهند.
