به گزارش اتاق خبر، برخی این اقدام شورای حکام را در راستای بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران قلمداد می‌کنند در حالی که برخی دیگر معتقدند اینگونه اقدامات برای تامین منافع کشورهای اروپایی در عرصه بین‌المللی است. به‌نظر می‌رسد چشم انداز آینده معادلات بین‌المللی تحت تاثیر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و همچنین تصمیم ایران مبنی بر حضور و یا خروج از برجام خواهد بود. این در حالی است که دونالد ترامپ در یک مخمصه بزرگ انتخاباتی گرفتار شده و علاوه بر اینکه باید نسبت به اقدامات افراطی خود در طول دوران ریاست جمهوری به افکار عمومی آمریکا پاسخ بدهد به‌تازگی با چالش انتشار کتاب جان بولتون مشاور سابق خود نیز مواجه شده است. بولتون در کتاب خود بسیاری از پشت پرده تصمیم‌گیری‌های ترامپ را افشا کرده که بسیاری از این افشاگری‌ها در دوران مبارزات انتخاباتی دستاویزی برای تحت فشار قرار گرفتن ترامپ توسط رقبای وی خواهد بود. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی این موضوعات«آرمان ملی» با فریدون مجلسی دیپلمات سابق کشورمان و تحلیلگر برجسته روابط بین‌الملل گفتوگو کرده که در ادامه ماحصل این گفتوگو را می‌خوانید.
***
مطرح شدن موضوع پرونده هسته‌اي ايــران در شــوراي حــکام و تصويب قطعنامه عليه ايران به چه معناست؟ چرا کشورهاي اروپايي در مقطع کنوني به چنين تصميمي رسيده‌اند؟ آيا اين اقدام مي‌تواند به منزله بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل درباره ايران باشد؟
واقعيت اين است که رفتار طرف‌هاي درگير در برجام به مرور زمان برخلاف تعهدات بوده است. منطق ايران اين است که هنگامي که کشورهاي اروپايي تعهدات برجام را رعايت نمي‌کنند چه دليل دارد که ما نيز به تعهدات خود نسبت به برجام عمل کنيم و به آن پايبند باشيم؟ شايد در شرايط متعارف اين منطق قابل قبول باشد. با اين وجود اقدامات اخيري که درباره ايران در شوراي حکام صورت گرفته به شکلي نيست که وضعيت ايران را به شرايط شش قطعنامه‌اي بازگرداند که در دوران رياست جمهوري احمدي‌نژاد عليه ايران صادر شد. کشورهاي اروپايي همواره بين منافع ايران و منافع آمريکا که ارتباط نزديکي با منافع آنها دارد منافع آمريکا و خود را ترجيح داده‌اند. به همين دليل نيز در موضوع برجام پس از اينکه آمريکا از برجام خارج شد تعامل خود با ايران را کمرنگ کردند و در شرايط کنوني تا حدود زيادي قطع کرده‌اند. ايران اميد داشت هنگامي که ترامپ از برجام خارج شد کشورهاي اروپايي در تقابل با آمريکا قرار گرفته و منافع آنها در تعارض قرار بگيرد. در کوتاه‌مدت نيز اين اتفاق رخ داد اما در درازمدت به‌دليل اينکه منافع کشورهاي اروپايي با آمريکا به هم نزديک است اين نقطه اميد محقق نشد. اروپا احساس مي‌کند آمريکا با ايران براي آنها قابل مقايسه نيست و نزديکي آنها به آمريکا منافع آنها را بيشتر تامين مي‌کند. به همين دليل حاضر نيست موقعيت بين‌المللي خود را فداي ايران کند که درصد کمي از اقتصاد جهاني را در اختيار دارد و منافع آنها را کمتر تامين مي‌کند. واقعيت اين است که اين منطق درباره روسيه و چين نيز صادق است. روسيه و چين نيز در صورت لزوم از برگ ايران براي منافع خود و سود بيشتر استفاده خواهند کرد. اين دو کشور هر زمان که احساس کنند منافع آنها به خاطر ايران به خطر خواهد افتاد منافع خود را ترجيح مي‌دهند و تصميمي مي‌گيرند که در راستاي درخواست کشورهاي اروپايي و آمريکا است. به‌تازگي کشورهاي اروپايي به همراه آمريکا تحريم‌هاي روسيه را به مدت يک سال ديگر تمديد کردند. دليل اين تحريم‌ها نيز اقدام روسيه در جهت انضمام کريمه به خاک خود بوده است. البته اين تحريم‌ها با تحريم‌هايي که عليه ايران صورت گرفته متفاوت است. به همين دليل نيز روسيه تنها در شرايطي به سود ايران رأي خواهد داد که امتيازاتي بگيرد و يا منافع کشورش بيشتر تامين شود.
با شکل‌گيري مجلس يازدهم که از اکثريت مطلق اصولگرايي تشکيل شده، آيا اين احتمال وجود دارد که در صورت سخت‌تر شدن اوضاع مجلس ايران نيز خروج از برجام را دستور کار خود قرار بدهد؟
خروج ايران از برجام به منزله بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل است. در اين زمينه هيچ‌شک و شبهه وجود ندارد. در چنين شرايطي کشور در ذيل بند هفت منشور سازمان ملل خواهد رفت و آزادي عمل زيادي براي تصميم‌هاي مختلف به دشمنان داده خواهد شد. بنده بين مجلس دهم و مجلس يازدهم تفاوت معناداري نمي‌بينم. تنها تفاوت مهم اين است که خيال طرف مقابل از مجلس راحت شده است. در شرايط کنوني آمريکا و متحدانش به خوبي به اين نکته باور دارند که مجلس جديدي که در ايران شکل گرفته بيشتر با سياست‌هاي محافظه‌کاران همراه است. ترکيب مجلس يازدهم به شکلي است که هر مصلحتي براي ساختارهاي تصميم‌گير نظام به وجود بيايد اين مجلس با آن موافقت خواهد کرد. در نتيجه اگر مجلس يازدهم تصميم بگيرد از برجام خارج شود اين اقدام براساس تصميمي است که از بيرون به آنها گفته خواهد شد. شايد مجلس دهم از چنين پتانسيلي برخوردار نبود اما مجلس جديد داراي چنين قابليتي خواهد بود.
با تظاهرات سياهپوستان آمريکا و بازتاب آن در بين کشورهاي مختلف شرايط براي دونالد ترامپ در انتخابات آينده رياست جمهوري دشوار بود. با اين وجود کتاب جان بولتون در آستانه انتشار است که بيانگر پشت پرده بسياري از تصميمات دونالد ترامپ است. آيا اين اتفاقات شانس موفقيت ترامپ را در انتخابات آينده آمريکا کاهش نمي‌دهد؟
واقعيت اين است که شرايط براي ترامپ قبل از مطرح شدن موضوع انتشار کتاب جان بولتون دشوار و سخت شده بود و وي با چالش‌هاي جدي در دوران مبارزات انتخابات مواجه بود. بدون شک انتشار کتاب بولتون نيز عرصه را براي ترامپ تنگ‌تر خواهد کرد و در انتخابات آينده تاثيرگذار خواهد بود. هر فضاي سياسي يک واقعيت مهم وجود دارد که هرچه شما بزرگ‌تر و قوي‌تر باشيد به همان اندازه در شرايط دشوار احتمال شکست افزايش پيدا مي‌کند. به‌عنوان مثال در موضوع کرونا شرکت هواپيمايي ملي ايران که پروازهاي زيادي به اروپا و کشورهاي ديگر جهان ندارد، آسيب زيادي نديد اما شرکت بزرگ هواپيمايي امارات متحده عربي که يک کشور کوچک اما ثروتمند است و به‌عنوان يکي از بزرگ‌ترين شرکت‌هاي هواپيمايي جهان شناخته مي‌شود با لغو بسياري از پروازها و خانه‌نشين شدن پرسنل خود آسيب زيادي ديد و متحمل ضرر‌هاي هنگفتي از نظر اقتصادي شد. در شرايط کنوني آمريکا با قدرت اقتصادي بزرگي دارد با چهل‌ميليون بيکار مواجه است. اين چالش نيز در کنار چالش‌هاي جدي ديگري است که دونالد ترامپ در انتخابات آينده رياست جمهوري با آن مواجه است. جان بولتون يک ماجراجوي افراطي است که از خود ترامپ راديکال‌تر است. به همين دليل نيز در کتاب خود عنوان مي‌کند که در زماني که ايران پهپاد آمريکايي را مورد هدف قرار داد من به ترامپ انتقاد کردم که چرا به ايران حمله نکرديد و بخش‌هايي از ايران را مورد هدف قرار نداديد. پس از اين ماجرا بود که ترامپ تصميم گرفت بولتون را کنار بگذارد. هدف اصلي بولتون از انتشار کتاب خاطرات خود اين است که در اواخر عمر خود از فروش کتاب خود پول هنگفتي به دست بياورد. ترامپ در بين نزديکان خود بدنام تر از آن است که يک افراطي مانند جان بولتون بخواهد با نوشتن کتاب موقعيت ترامپ را به خطر بيندازد. در نتيجه انتشار کتاب بولتون نمي‌تواند روي انتخاباتي که در آن ترامپ تقريبأ شکست خورده است تاثير بگذارد.
چرا معتقديد شانس پيروزي ترامپ در انتخابات آينده کاهش پيدا کرده است؟
اتفاقاتي که در جامعه آمريکا رخ داده ترامپ را در وضعيتي قرار داده که نمي‌تواند براي بسياري از اين اتفاقات پاسخ‌هاي قانع کننده‌اي به مردم در دوران مبارزات انتخابات بدهد. به خطر انداختن حيثيت آمريکا، خروج آمريکا از معاهدات بين‌المللي مانند توافق پاريس، برجام و عدم حمايت از سازمان بهداشت جهاني در بحران کرونا همگي از جمله اقداماتي است که در دوران مبارزات انتخاباتي مورد مواخذه قرار خواهد داد و وي بايد به آنها پاسخ بدهد. برخي معتقد بودند ترامپ در ايجاد اشتغال و بهبود وضعيت اقتصاد مردم آمريکا موفق عمل کرده است. اين در حالي است که اين مساله پس از شيوع ويروس کرونا تا حدود زيادي از بين رفت و دولت دونالد ترامپ نتوانست عملکرد موفقي در اين زمينه از خود نشان بدهد.
آيا دموکرات‌ها که بايدن را گزينه نهايي خود معرفي کرده‌اند به خوبي از چنين فرصتي براي شکست ترامپ استفاده خواهند کرد؟ دموکرات‌ها براي شکست ترامپ در انتخابات آينده چه رويکردي را بايد در دستور کار خود قرار بدهند؟
واکنش بايدن به انتشار کتاب بولتون درباره پشت پرده تصميمات ترامپ قابل تامل است. وي در ابتدا از نظر اخلاقي انتشار چنين کتابي را محکوم کرد اما از محتواي کتاب عليه ترامپ استفاده کرد. يکي از مهم‌ترين مطالبي که بايدن با استناد به کتاب بولتون عليه ترامپ مطرح مي‌کند همکاري ترامپ با چين درمورد بيماري کرونا است که بايدن آن را برخلاف منافع ملي آمريکا و مردم اين کشور قلمداد مي‌کند. اين مسائل را بايد در کنار چالش‌هاي اقتصادي موجود در جامعه آمريکا و همچنين اقدامات نابخردانه وي در عرصه بين‌المللي قرار داد. در چنين شرايطي مي‌توان شانس ترامپ را براي پيروزي در انتخابات رياست جمهوري آينده آمريکا بسيار کم در نظر گرفت. ترامپ در مخمصه‌اي گرفتار شده که بيرون آمدن از آن با دشواري‌هاي زيادي همراه خواهد بود. نکته ديگر اينکه در انتخابات آينده برخلاف انتخابات گذشته که برخي از مخالفان ترامپ به‌دليل دل‌آزردگي ار خانم کلينتون در انتخابات شرکت نکردند در انتخابات آينده همه به صحنه خواهند آمد و از رقيب ترامپ حمايت خواهند کرد. همه اين عوامل شانس بايدن را در انتخابات آينده افزايش مي‌دهد و در مقابل مسير سختي را در مقابل دونالد ترامپ قرار مي‌دهد. برخي با اين تحليل که بيشتر مبتني بر اقتصاد است ممکن است شانس ترامپ را همچنان براي پيروزي در انتخابات بالا بدانند اما شيوه ويروس کرونا در آمريکا بسياري از معادلات اقتصادي را در اين کشور به هم زد. به همين دليل با توجه به مجموع دلايل کار دونالد ترامپ براي پيروزي در انتخابات بسيار زياد خواهد بود.
