اتاق
خبر: اگر نگاهي دقيق به قانون اتاق بازرگاني انداخته شود، قانونگذار تلاش زيادي كرده است كه ساختار اين تشكل به شكل دموكراسي كنترل شده تعبيه شود.
از يك سو امكان راي‌گيري توسط كليه اعضا هر 4سال يك‌بار در نظر گرفته شده است و از سوي ديگر يك نهاد نظارتي بر آن نظارت دقيق دارد. اين موضوع تا حد زيادي ساختار اتاق بازرگاني را تشكيل داد و ديدگاه‌هاي نزديك به هم در درون اتاق باعث شد كه بيش از 2 دهه اتاق بدون تلاطم به مسير خود ادامه دهد.
با اين وجود ساختار دموكراسي هميشه شرايط دوقطبي را ايجاد مي‌كند. شكل گرفتن يك اپوزيسيون در دل يك گروه اكثريت و تقويت تدريجي اپوزيسيون امري اجتناب‌ناپذير در سيستم‌هاي دموكرات است.
اتاق بازرگاني نيز اين مرحله را طي كرد و هنوز تا حد زيادي ساختار آن بر اساس دموكراسي تعريف مي‌شود. اما واقعيت اين است كه شرايط امروز اتاق بازرگاني به شكلي است كه بايد به روشي ديگر به آن نگريست.
چندين گروه در اتاق بازرگاني تهران شكل گرفت. گروه‌هايي همچون مجمع فعالان توسعه، ائتلاف براي فردا، خانه اقتصاد ايران، خواستاران تحول و پيشگامان توسعه تنها بخشي از گروه‌هاي شكل گرفته هستند.
در كنار اين گروه‌ها، گروه‌هاي فرعي ديگري نيز شكل گرفته‌اند. همچنين تشكل‌هاي صنفي باعث نزديكي افراد به يكديگر شده است و ديگر با يك نهاد دموكراتيك با 2 يا 3 گروه مشخص روبه‌رو نيستيم.
پس از انتخابات 18 اسفند 93 تصور مي‌شد، بسياري از اين گروه‌ها از بازي‌هاي اتاق خارج شوند و شاهد شكل‌گيري تك‌قطبي باشيم. همراهي رييس وقت اتاق ايران، محسن جلال‌پور، با گروه ائتلاف براي فردا تا حدي اين نظريه را قوت بخشيد. اما در عمل با كنار رفتن جلال‌پور اين تصور كه ساير گروه‌ها ديگر نقشي در سرنوشت اتاق ندارند از ميان رفت.
از يك سو نبودن ليدرهاي گروه‌هاي قديمي باعث شكل‌گيري گروه‌بندي‌هاي جديدي در داخل هيات نمايندگان اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي ايران شد و از سوي ديگر انتخابات رييس نشان داد كه هنوز هم قديمي‌هاي اتاق بازرگاني سهم زيادي در تعيين سرنوشت اتاق دارند و با وجود در اختيار داشتن كرسي‌هاي اندك اما مي‌توانند بسياري از آراي خاموشي را به سمت كانديداي مطلوب خود هدايت كنند.
در حقيقت غلامحسين شافعي به خوبي توانست از اين ظرفيت‌ها استفاده كند در حالي كه ائتلاف براي فردا با وجود داشتن جايگاه قوي در هيات نمايندگان دوره هشتم به ساير گروه‌ها بي‌توجه بود.
تجربه نهادهايي كه شرايطي شبيه به شرايط امروز اتاق بازرگاني ايران را داشته‌اند به خوبي نشان مي‌دهد كه الزاما روش‌هاي دموكراتيك براي حل مشكلات و اختلافات دروني اتاق پاسخگو نيست. ما با گروه‌هايي با سبقه و خواستگاه متفاوت روبه‌رو هستيم كه حاضر به پذيرش صحبت‌هاي يكديگر نيستند و در عين حال اهداف كلي آنها يكسان است.
در انتخابات نيز عملا راي دادن به روش ليستي باعث شده است، ليستي كه 30درصد بيشتر از ساير ليست‌ها راي دارد، بتواند نزديك به 100درصد كرسي‌ها را به دست آورد در حالي كه خودشان نيز قبول دارند افراد باصلاحيتي به دليل حضور در ليستي ديگر از گود بيرون مانده‌اند.
شايد بعد از 18 اسفند نمي‌شد، چنين حرفي زد اما امروز با گذشت يك ماه از انتخابات ميان‌دوره رييس اتاق بازرگاني و آرام شدن جو انتخاباتي مي‌توان اين نكته را مطرح كرد كه شايد روش ديگري جز آرا و دموكراسي مورد نياز
است. هيچ‌كس منكر اهميت نقش آراي عمومي و دموكراسي نيست اما تجربه نشان داده است كه در شرايطي كه به تصوير كشيده شد، ابزارهاي ديگري ممكن است بيش از دموكراسي پاسخگو باشند.
يكي از مهم‌ترين اين تجربيات استفاده از لويه جرگه است، تجربه‌يي كه در افغانستان صورت گرفت اما پاسخي مناسب به شرايط بسياري از نهادهايي بود كه با مشكلاتي مانند مشكلات اتاق بازرگاني دست به گريبان هستند. در افغانستان هر بار درگيري و اختلاف بالا مي‌گرفت در نهايت جلسه‌يي با حضور بزرگان گروه‌هاي مختلف براي حل مشكلات برگزار مي‌شد.
اين جلسات به لويه جرگه يا جرگه ملي، به معني گردهمايي بزرگ سران قبايل معروف شد. جرگه در كاربردهاي سياسي و اجتماعي آن به معني گردهمايي و نشست است.
به عبارت ديگر هر مجلس، جلسه و اجلاسي كه براي تصميم‌گيري، نظر خواهي و مشورت درباره يك امر محلي، ملي و قومي برگزار شود، جرگه است. آنچه جرگه را از نشست‌ها و گردهمايي‌هاي ديگر جدا مي‌كند محتوا، شيوه كار و منظور آن است.
محتواي جرگه مردمي است و براي سنجش آراي عمومي. از اين رو برخي آن را نوعي رفراندم يا همه‌پرسي خوانده‌اند.
با توجه به وضعيت اتاق بازرگاني و شرايطي كه گروه‌هاي مختلف در درون آن دارند به نظر مي‌رسد اكنون بهترين فرصت براي ايجاد لويه جرگه‌يي متشكل از تمام فعالان اقتصادي مطرح، بزرگ و با سابقه اتاق بازرگاني است تا با كنار گذاشتن اختلافات درباره آينده اتاق بازرگاني اظهارنظر كنند.
منبع: تعادل
95103
