اتاق خبر: حقیقت این است که کوه آتشفشان کیوکسکُمِیت تنها یک چشمهی آب‌گرم خاموش یا آتشفشان گِلی محسوب میشود. (Cuexcomate واژه ای ناهواتلی (زبانی از خانواده زبان‌های یوتو-آزتک) بوده و به معنای گلدان گِلی میباشد). این باور وجود دارد که این آتشفشان در سال ۱۰۶۴ از انفجار ماگما و مایعات سولفوری و فوران یک آتشفشان فعال به نام پوپوکاتپتل در مکزیک که دومین قلهی بلند مکزیک است؛ شکل گرفته است. به احتمال زیاد این فوران آتشفشانی جریانهای ژئوترمیک (وابسته به حرارت مركزى زمين) را فعال کرده و این جریانها باعث شکستن لایههای سنگ آهک دوران مزوزوئیک شدهاند؛ سپس رسوب ترکیبی کربنات کلسیم و سیلیکات توده ای به طول ۴۳ فوت و عرض ۷۵ فوت به وجود آوردهاند که شکل آن بسیار شبیه مخروط یک آتشفشان کوچک است.
این مخروط که ناشی از رسوب است درون تهی بوده و ۲۳ فوت از نوک آن دهان باز است. از این بریدگی به داخل آن یک پلکان فلزی و مارپیچی ساخته شده که به گردشگران اجازه میدهد وارد این سازهی طبیعی شده و به کاوشهای باستانشناسی بپردازند.
در سال ۱۹۷۰ بیرون این مخروط لوحی نصب شده که نقل قولی از یکی از بازدیدکنندگان در سال ۱۵۸۵ از این مکان است و کیوکسکُمِیت را اینگونه توصیف کرده است: " تخته سنگی عظیم که بدون هیچ تکیهگاهی ایستاده، شکل آن مدور بوده و در قلهی آن دهانهی بزرگی وجود دارد، دقیقا مانند این است که برای نگهداری از یک چاه ساخته شده باشد، این مکان بسیار عمیق بوده و درون آن آب راکد بد بویی وجود دارد."
همچنین در این لوح آمده که زمانی این مخروط مکانی برای تقدیم کردن قربانیان به خدایان بودا بوده و همچنین به عنوان محلی برای پرتاپ کردن قربانیان خودکشی محسوب می‌شده زیرا مردم آن محل معتقد بودند کسی که خودکشی کند سزاوار خاکسپاری و سوگواری نیست. شاید به علت این رسم و رسوم وحشتناک مردمی را که اطراف چشمهی آب‌گرم این مکان زندگی میکردند "فرزندانی از ناف شیطان" مینامیدند.
Cuexcomate که زمانی تنها جای دیدنی در این منطقه بود با توسعهی شهرسازی در اطراف آن پیشرفت کرده و توسط ساختمانهای زیادی احاطه شده است اما هنوز جاذبهی گردشگری مهمی در شهر پوئبلا محسوب میشود.
