اتاق خبر: طوفان شن هر بار پس از وقوع موجب بسته شدن راه فهرج به زاهدان می‌شود، اما این بار پس از طوفان موجب نمایان شدن بخشی از کهن‌ترین جاده‌های ایران در مجاورت فانوس کویر شد. وجود صدها کاروانسرا در استان کرمان نشان می‌دهد که در طول تاریخ این استان یکی از مسیرهای اصلی حمل‌ونقل کالا در ایران‌زمین محسوب می‌شده است، طی سال‌های اخیر ماجراجوها و راه گشایان کویر در سفرهایشان به کویر لوت بارها آثاری از راه‌ها، چاه‌ها و بناهایی در قلب کویر بی‌آب‌وعلف لوت کشف کردند که نشان می‌داد این بیابان نیز جزو مهم‌ترین راه‌های انشعابی از جاده ابریشم بوده است.
*تصویر جادهء باستانی نمایان شده
بر اساس کتب تاریخی، جادهء ادویه از استان کرمان می‌گذشته است و تجار هندی از این مسیر، ادویه و به خصوص فلفل را به کشورهای غرب هندوستان منتقل می کردند، این جاده پس از کرمان به سمت یزد، اصفهان و فارس منشعب می‌شده و در واقع هند و پاکستان و چابهار را به سمت مرکز ایران و درنهایت کشورهای اروپایی طی می‌کرده است. اما آنچه طی روزهای اخیر در شهرستان فهرج روی داد یکی از شگفت‌آورترین داشته‌هایی محسوب می شود که در خصوص جادهء ادویه کشف شده است. آنچه محققان تا به امروز از این جاده می‌دانستند مسیر جاده‌ای است که در حواشی آن کاروانسراها و بناهای متعددی احداث شده است که به‌صورت زنجیره‌ای در استان‌های شرقی به سمت مرکز کشور ادامه یافته‌اند.
طوفان شن همین دو هفته قبل موجب بسته شدن جادهء اصلی کرمان به سمت زاهدان برای چند ساعت شد، اما پس از فروکش کردن همین طوفان، مردم محلی در اطراف بنای تاریخی موسوم به میل نادری که یکی از دیگر بناهای شگفت‌آور کویر است، بقایای جاده‌ای سنگ فرش شده را مشاهده کردند که از اعماق خاک بیرون آمده است. محققان پس از بررسی‌های اولیه پی بردند که بقایای این جاده در زمان پهلوی سنگ‌فرش شده است و همان جادهء موسوم به ادویه می باشد. در حال حاضر بخش‌های وسیعی از این جاده در دست بررسی قرارگرفته است. نکتهء قابل توجه این است که میل نادری نیز با 900 سال قدمت به عنوان فانوسی بزرگ در قلب کویر بوده که با سیستمی مانند فانوس دریایی راه را در طوفان‌های شن برای کاروان‌ها نمایان می کرده است. به گفتهء فرماندار فهرج، دلیل اصلی پیدا شدن بخش‌هایی از این جاده وزش باد شدید در منطقه و عقب راندن هزاران تن شنی بوده است که بر روی این جاده تلنبار شده بود.
*تصویری از میل نادری (فانوس کویر)
بنا به بررسی های صورت گرفته قدمت این جاده به دوران اشکانیان باز می گردد. عرض این جاده چهارتا پنج متر و طول آن تا جایی که در بررسی اولیه دیده شده ۱۰ کیلومتر می‌باشد که درنهایت به میل نادری ختم می‌شود. در حال حاضر کاوش‌ها بر روی این جاده شروع شده است و طبق نظر کارشناسان به‌احتمال زیاد این جاده از زمان اشکانیان راه اصلی عبور و مرور کاروان‌ها بوده است و در طول زمان به دلایلی بخش‌هایی از آن سنگ‌فرش شده است.
جادهء ادویه، انشعابی از جادهء ابریشم
معاون میراث فرهنگی کرمان حمید روحی، در خصوص کشفیات صورت گرفته عنوان کرد، جادهء ادویه یکی از انشعابات اصلی جاده ابریشم است که از مرزهای شرقی به سمت کرمان و استان‌های مرکزی امتداد داشته است. وی اظهار کرد پس از اتمام وزش باد، بقایای این جاده دیده شده است که هنوز به صورت فنی و دقیق نمی‌توان ابعاد و مسیر جاده را مشخص کرد چون بخش‌های زیادی از آن زیر شن است. به گفتهء روحی، نام این جاده قبلاً در کتاب‌ها آورده شده بود که به آن جادهء شاهی نیز می‌گفتند، که چابهار در سیستان بلوچستان را به بم در کرمان و سایر استان‌های کشور متصل می‌کرده است. بسیاری از راه‌های استان کرمان مانند جاده کرمان به یزد، کرمان به راور و کرمان به سیرجان بر روی جاده‌های قدیمی احداث شده‌اند و هم‌اکنون هم در مجاورت جاده‌های فعلی شاهد وجود بناهای قدیمی ازجمله آب‌انبارها، کاروانسراها، بناها و قلعه‌های متعدد هستیم و به همین دلیل هم طرحی در راستای شناسایی و مطالعه و ثبت ملی این جاده‌ها در دست اقدام است.
داشته های طبیعی و تاریخی پنهان در کویر
با توجه به ثبت جهانی کویر و داشته‌های آن در یونسکو که حدود ۱۵ روز قبل انجام شد محمد جهانشاهی، مسئول پایگاه ثبت جهانی کویر لوت نیز اعلام کرد، باید به این نکته اشاره کنیم که جادهء کشف شده جزئی از جادهء ابریشم نیست و اما در کتاب‌های تاریخی به جاده‌ای اشاره شده است که تاجران هندی درگذشته برای انتقال ادویه به کشورهای دیگر از آن استفاده می‌کردند و طبق نوشته‌هایی که در دست داریم این جاده از بخش‌های گسترده‌ای از استان کرمان می‌گذشته است و تاجران هندی از آن استفاده می‌کردند و از آن می توان به عنوان یکی از انشعابات جاده ابریشم نام برد.
استان کرمان یکی از کهن‌ترین استان‌های کشور محسوب می‌شود که باوجود کاوش‌ها و کشفیات متعددی که در استان کرمان انجام‌شده است اما همچنان گنج‌های سربه‌مهر فراوانی در استان وجود دارد که به مرور زمان چهره خود را نمایان می‌کنند و توجه و مطالعه بر روی این داشته‌های تاریخی از اهمیت بالایی برخوردار است. با این وجود متأسفانه بسیاری از کشفیات و محوطه‌های تاریخی که در استان وجود دارد بعد از مطالعات اولیه به حال خود رها می‌شوند که با توجه به اهمیتی که جاده و ارتباطات در تاریخ داشته است امیدواریم مبحث مطالعه بر روی این جاده ادویه با جدیت انجام شود.
