اتاق خبر: نقالی ایرانی یا افسانه‌گویی ایرانی کهن‌ترین شکل بازگویی افسانه‌ها در ایران است و از مدت‌ها قبل نقش مهمی در جامعه دارد. نقال کسی است که نقل حماسی می‌گوید و مضمون نقل‌هایش بیشتر پیرامون داستان شاهان و پهلوانان ایران زمین است.
نقال شعر یا نثرها را با حرکات و اشارات و گاهی به همراه موسیقی و توصیف کتیبه‌ها و نقاشی‌ها بازگو می‌کند. نقال به استعداد قابل توجهی برای حفظ اشعار و متنها و همچنین توانایی بداهه‌گویی و مهارت سخنرانی نیاز دارد. لباس نقال، لباسی ساده است و گاهی به همراه کلاه باستانی یا کت‌های زرهی در طول اجرای برنامه برای بازگو کردن صحنه‌های نبرد است.
نقال به عنوان نگهبان فرهنگ عامیانه، داستان‌های حماسی و قومی و موسیقی فولکلور ایران شناخته می‌شود. نقال‌ها در گذشته در قهوه‌خانه‌ها و مکان‌های تاریخی مانند کاروانسراها به اجرای برنامه می‌پرداختند. امروزه با کاهش محبوبیت قهوه‌خانه‌ها و از بین رفتن کاروانسراها و به وجود آمدن اشکال جدید سرگرمی و کم کاری عرصه فرهنگ در ایران هواداران این هنر دراماتیک ایرانی به تدریج رو به کاهش است.
«مرشد ولی‌الله ترابی سفیدآبی» نقال، داستان‌نویس و طومارنویس پیشکسوت ایرانی بود. او چند بار مقام اول نقالی را کسب کرده است. او در عرصه بین‌المللی نیز با اجراهای موفق خود، جایگاه خاصی داشت.
او در سال ۱۳۱۵ در ده اسبی‌آب یا همان سفیدآب از توابع شهرستان تفرش در استان مرکزی به دنیا آمد. در کودکی به همراه خانواده به تهران آمد و در محله دروازه غار ساکن شدند.
در تهران به مکتب رفت و خواندن و نوشتن را آموخت. پدرش تعزیه‌‌خوان بود و او هم از همان دوران کودکی، نقش طفلان مسلم را در نمایش‌ها بازی می‌کرد. او همچنین پس از این نقش، نقش‌های حضرت قاسم (ع)، حضرت علی‌اکبر (ع) و حضرت یوسف (ع) را خواند. پس از مدتی در حدود ۲۰ سالگی، تعزیه‌خوانی را رها کرد و فنون ورزش‌های رزمی قدیمی مانند چوب‌بازی، شمشیرزنی، پرتاب نیزه، کارد را آموخت. مدتی هم گود مقدس زورخانه، فنون کشتی قدیم و خصلت‌های جوانمردی و پهلوانی را تجربه کرد.
وی در سال ۱۳۳۵، به خدمت مرشد روح‌الله شوقی نقال رفت و روایت‌های سینه به سینه نقالی را از ایشان آموخت و پس از مدتی نقالی را آرام آرام به صورت خودجوش با تمرین و ممارست در زمینه نحوه ورود شخصیت‌ها، رها کردن تیر از کمان، زدن گرز، جیغ و شیون و فریاد و دیگر حرکات نمادین آغاز کرد.
در حدود سال ۱۳۴۰، از محله دروازه غار به محله شهر ری نقل مکان نمود و در حوالی منطقه محل سکونت خود، در یک قهوه‌خانه بزرگ اجرای نقالی را آغاز کرد. مرشد در سال ۱۳۵۳ توسط «عطاالله بهمنش» که از مفسران معتبر ورزشی بود، به عنوان نقال افتتاحیه جشن طوس انتخاب شد و بعد از آن نیز در جشنواره‌های شیراز و اصفهان و بسیاری دیگر، مقام اول نقالی را کسب کرد.
«مرشد ولی‌الله ترابی» استاد یگانه نقالی در مکتب تهران است که نه تنها در ایران زمین بلکه در نقاط مختلف جهان، هنر خود را عرضه کرده و نام بلند ایران و ایرانی را همراه با شعر فاخر شاهنامه فردوسی و سایر بزرگان عرصه ادب فارسی پر آوازه کرده است. او که بر داستان‌های شاهنامه و طومارهای نقالان پیشکسوت، تسلط فراوان دارد، خود دارای سبکی ویژه در نقالی است.
شاهنامه‌خوانى او در عین اصالت و تکیه بر سنت‌ها با چنان خلاقیتی آمیخته بود که تماشاى آن، خاطره‌اى شیرین در ذهن هر مخاطبى به یادگار مى‌گذاشت. علاوه بر تهیه و تنظیم چندین طومار نقالی، روایت‌های گوناگون شاهنامه را نیز در چندین جلد گردآوری کرده که یک جلد آن با عنوان مشکین‌نامه توسط انتشارات نمایش به چاپ رسیده است. نقالی شاهنامه از برجسته‌ترین فعالیت‌های این نقال و پرده‌خوان باسابقه ایران بود.
مرشد ولی‌الله ترابی مدت‌ها از بیماری سرطان رنج برد و در بیمارستان «مدائن» تحت درمان بود و عصر روز شنبه، ۱۲ مرداد ماه ۱۳۹۲ در سن ۷۷ سالگی به دلیل بیماری سرطان در بخش I.C.U بیمارستان «مدائن» تهران درگذشت.
ثبت نقالی در یونسکو
تدوین پرونده ثبت جهانی نقالی با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، بنیاد فردوسی، خانه تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی کشور ایران انجام پذیرفته است. ثبت پرونده «نقالی» در ششمین اجلاس میراث معنوی ناملموس یونسکو در تاریخ ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ به ثبت جهانی رسید.
در همین روز:
- درگذشت استاد «جواد بديعزاده» موسيقیدان معاصر (۱۳۵۸ شمسی)
- درگذشت «محسن بديع» از بنيان‌گذاران صنعت لابراتور فيلم در ايران (۱۳۶۸ شمسی)
- نمایندگان اقتصادی اکافه وارد تهران شدند (۱۳۴۹ شمسی)
- محمد نصیری وزنه‌بردار ایرانی در یک مسابقه ۷ رکورد ایران، آسیا و جهان را شکست. (۱۳۵۲ شمسی)
- سيل در مهاباد (۱۳۱۵ شمسی)
- تولد «سنایی غزنوی» عارف و شاعر بزرگ ايرانی (۴۷۳ قمری)
- مرگ «دنی پاپن» فيزيکدان فرانسوی و مخترع ديگ بخار (۱۷۱۲ میلادی)
- • پايان كنفرانس «پوتسدام» در پايان جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵ میلادی)
- تهاجم نظامی عراق به كويت (۱۹۹۰ میلادی)
- روز ملی «مقدونيه»
