شش ماه از تشکیل شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی میگذرد و این شورا تاکنون هشت جلسه تشکیل داده تا اقتضائات روز اقتصاد کشور را بررسی و تبیین کند. در این بین، اگرچه ترکیب اعضاي دولتی و خصوصی شورا در این نشستها به تدریج، تکمیل شد و از یک وزیر در نخستین جلسه و افتتاحیه شورا در فروردین ماه سال جاری، به چهار وزیر رسید و این شورا در دو جلسه اخیر خود موضوع مهمی چون وصول مطالبات بخش خصوصی از دولت و تقسیط بدهیهای این بخش به دولت را در دستور کار قرار داد و تا حدی به نتیجه رساند، اما هنوز ابهاماتی در جهتگیری جلسات این شورا و انتقاداتی نسبت به دور ماندن آن از اهداف اصلیاش که همانا زمینهسازی برای تعامل بیشتر دولت و بخش خصوصی در پیشبرد اهداف اقتصاد ملی بر پایه اصل 44 است، وجود دارد.
این موضوع که شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی خود چه کرده و چگونه راهبری شده است، نیاز به واکاوی دارد.
اوایل نیمه دوم سال گذشته بود که زمزمههای تشکیل شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی مطرح شد.
آن موقع، محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران که بانی اصلی این طرح بود، امید زیادی به اثرگذاری آن داشت و معتقد بود که با تشکیل شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی، فضای مساعدتری را در رفتار و نه فقط در گفتار مسوولان، شاهد خواهیم بود. ضمن این که اگر بخواهیم همه با هم در جریان جاری اقتصاد حرکت کنیم، چارهای جز تشکیل شورای گفتوگوی بخش خصوصی و دولت نداریم.
او حتی در نشستی که پیرامون تشریح جزئیات طرح تشکیل شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی داشت، خود را ملول از گسترش تعارفات در جلسات هماندیشی اقتصادی میان دولتیها و بخش خصوصیها خواند و گفت: ما در جلسات فقط تعارف رد و بدل میکنیم و به تاریخ کشور میبالیم و آینده خوب اقتصادی برای خود ترسیم میکنیم (اشاره به اهداف چشم انداز 20 ساله و رتبه اولی اقتصاد ایران در منطقه در افق ایران 1404) ... ولی باید گفت که اینها لازم است، اما در جهت برداشتن موانع اقتصادی از سر راه تولیدکنندگان و گردانندگان چرخ اقتصاد ملی کمکی نمیکند.
اما آن طور که فعالان اقتصادی و کارشناسان اقتصادی میگویند، این «رد و بدل کردن تعارفات» دقیقا همان بلایی است که امروز بر سر شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی آمده و آن را به انفعال کشانده است.
كارآمدي شورا؟
این انتقاد را میتوان از سخنان ريیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران دریافت که میگوید: در آغاز تشکیل شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی امیدوار و خوشحال بودیم، زیرا تصور ما این بود که با تشکیل این شورا، به جای پرداختن به نقاط منفی از سوی افراد متمایل به جریانهای سیاسی که قصد غیر اقتصادی کردن فضا را دارند، در این شورا به مسائل مهم پرداخته میشود؛ البته عمر این شورا هنوز کم است و زمان برای قضاوت زود است، ولی برآورد ما این است که آثار این شورا حتی از جلسات صبحانه خوری با مسوولان که رسم اتاق تهران بود، کمتر است.
او با اعلام این که بر این اساس، تصمیم برای آغاز دور جدید صبحانهخوری فعالان اقتصادی با وزرا و مسوولان دولتی، جدی و حتی حضور اولین وزیر میهمان یعنی وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز قطعی شده است، عنوان میکند: یکی از ابزارهای فضاسازی اقتصادی از سوی اتاقهای بازرگانی تهران و ایران، صبحانهخوری با مسوولان بوده است که البته بعد از شکلگیری شورای گفتوگو به صورت یک نهاد مشورتی و رسمی در قانون برنامه پنجم، این موضوع اندکی به تعویق افتاد. این در حالی است که صبحانهخوری با مسوولان در چند سال گذشته در فضاسازی برای انجام تغییرات و حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب، موثر بوده است.
آل اسحاق در عین حال با اشاره به عوامل آسیب زننده به شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی، به ترکیب این شورا اشاره میکند و توضیح میدهد: برای تحقق اهداف شورا، باید افرادی در این شورا حضور یابند که ريیس تشکل یا ريیس اتاق بازرگانی شهرستانها باشند تا به صورت کلان، مشکلات و چالشهای حوزه مربوط به خود را جمعبندی کنند و انعکاس دهند، نه اینکه صرفا مدیران چند مجموعه خرد مسائل را مطرح کنند؛ چرا که این گونه محدودیتها خروجی شورا را همین خواهد کرد که هماکنون مشاهده میشود.
او با تاکید بر این نکته که «گیر قانونی این موضوع باید برطرف شود و ترکیب این شورا، تغییر کند تا مشکلات در یک فضای بسته جمعبندی نشود»، میافزاید: با ادامه روند فعلی، این شورا به اهداف مورد انتظار نخواهد رسید و به واقع، به دلیل اینکه شورای گفتوگو به اهداف خود نرسیده است، به نظر میرسد کارآیی هم نخواهد داشت؛ بنابراین با حفظ احترام آن شورا و عدم نفی آن، اتاق تهران به دنبال این است که آرام آرام صبحانهخوری با مسوولان را راه بیندازد؛ چراکه آثار بسیار بالایی دارد.
شورا کجا؛ صبحانه کجا!
اما مخالف جدی این سخنان آل اسحاق، محمود اسلامیان، عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران است که اساسا صبحانه خوری با مسوولان را در حد و اندازهای نمیداند که بتواند جای شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی را بگیرد.
او دیدگاه خود را در این باره این گونه به خبرنگار «دنیای اقتصاد» توضیح میدهد: خوشبختانه با تصویب تشکیل شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی در برنامه پنجم توسعه، یک الزام قانونی برای نمایندگان دولت و هشت وزیر کابینه ایجاد شد که در جلسات شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی شرکت کنند؛ این «الزام قانونی» اصلا قابل مقایسه با این نیست که مسوولی را برای جلسه صبحانه خوری «دعوت» کنید و او هم اگر خواست، بیاید و اگر نخواست، نیاید! من کاملا با این اظهار نظر مخالفم.
اسلامیان که شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی را نقطه تلاقی دولتمردان به عنوان سیاستگذاران و بخش خصوصی متشکل از کارآفرینان و فعالان اقتصادی میداند، شکلگیری چنین نهادی برای تامین تعامل دولت با بدنه اقتصاد را اساسا یک ضرورت میخواند و تصریح میکند: وجود تعامل میان کارآفرینان بخش خصوصی و دولتیها در همه جای دنیا یک ضرورت است و به میزان اینکه این دو گروه یعنی صف و ستاد در گرداندن چرخهای اقتصاد ملی به هم نزدیکتر باشند، میتوان انتظار بهبود اوضاع اقتصادی را داشت، اما در شرایطی که این دو گروه دارای رابطهای مجزا و منقطع از یکدیگر باشند، ایرادات تصمیم سازیهای اقتصادی مشخص نمیشود.
نایب رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن اصفهان در ادامه با تاکید بر این که شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی محلی برای ارزیابی این است که آیا اقتصاد در مسیر تحقق اهدافی چون اصل 44 حرکت میکند یا خیر، خاطرنشان میکند: خوشبختانه این شورا در جلسات اخیر خود در مورد تقسيط پنج ساله بدهیهای بخش خصوصی به دولت که سالهای متمادی انباشته شده بود و بحثها در مورد آن هم به نتیجه نمیرسید، به نتیجه بسیار خوبی دست یافت و یکی از مهمترین مشکلات این بخش را به سرانجام رساند که این امر میتواند مصداق خوبی برای جهتگیری این شورا در مسیر اهدافش باشد.
او که از طرفداران جدی شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی است، تاکید رییس جمهور بر تشکیل مستمر جلسات این شورا را نیز گواه دیگری بر سطح اهمیت این نهاد میداند.
اسلامیان در عین حال در بخش دیگری نیز با سخنان آلاسحاق، رییس اتاق تهران ابراز مخالفت میکند و آن بحث ترکیب شورا است.
او یکی دیگر از شاخصهای مهم مثبت بودن ماهیت این شورا را ترکیب جامع آن میداند و میگوید: در این شورا رییس اتاق ایران به نمایندگی از روسای اتاقهای شهرستانها و اعضاي دیگری چون شهردار تهران به نمایندگی از شهرداران سراسر کشور که از نزدیک و در موارد مختلفی با فعالان اقتصادی در ارتباط هستند، حضور دارند و در کنار هشت نماینده بخش خصوصی از بدنه اقتصاد مسائل اقتصادی را دور میز گفتوگو و مذاکره، بررسی و حل و فصل میکنند. ضمن این که در این ترکیب، روسای کمیسیونهای مهم اقتصادی مجلس و هشت وزیر از بدنه کابینه نیز حضور دارند و از نزدیک در جریان مشکلات اقتصادی قرار میگیرند که این خود در ارتقای جایگاه این شورا موثر بوده است.
خروجی نداشته است ...
باوجود این اظهار نظر مدافعانه از سوی محمود اسلامیان، یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران نیز نظری مشابه رییس اتاق تهران دارد و میگوید: با آن كه شوراي گفتوگوي بخش خصوصي و دولت تاكنون هشت جلسه برگزار كرده اما اين جلسات براي فعالان اقتصادي تاكنون خروجي نداشته است.
این نظر مسعود دانشمند، عضو هیات رییسه اتاق ایران در دوره ششم است که میافزاید: هدف از تشکیل شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی این است که این شورا در هر جلسهای که تشکیل میدهد، یکی از موضوعات روز اقتصاد را روی میز بررسی بگذارد و به نتیجه برساند، اما متاسفانه شورای گفتوگو تازه بعد از هشت جلسه توانست یک موضوع را به سرانجام برساند و آن بحث تقسیط بدهیهای بخش خصوصی به دولت بود که اگرچه اقدام مثبتی است اما انتظارات از شورا و جایگاه آن را برآورده نمیکند.
نکند یک اسم شود!
از سوی دیگر ابراهیم جمیلی، عضو سابق هیات رییسه اتاق ایران و عضو کنونی هیات نمایندگان اتاق ایران نیز با انتقاد جدی نسبت به روند برگزاری جلسات شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی، تصریح میکند: این شورا در شرایط فعلی، به هیچ عنوان انتظارات فعالان اقتصادی را برآورده نمیکند.
او با ابراز امیدواری نسبت به این که سرنوشت شورای گفتوگو به جایی نرسد که از آن تنها یک اسم باقی بماند، خاطرنشان میکند که روند کنونی برگزاری جلسات شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی را باید به صورت کارشناسی بررسی کرد تا اهداف مورد نظر این شورا که تشکیل آن قطعا گامی رو به جلو در اقتصاد ملی است، بیش از پیش محقق شود.
منبع:دنیای اقتصاد