طی چند روز گذشته، غلامرضا میری - نایب رئیس شورای ملی زعفران،آمار صادرات زعفران در اردیبهشت ماه سال‌جاری را اعلام کرد و اظهارداشت: در اردیبهشت ماه امسال حدود 19 میلیون دلار زعفران از کشور صادر شده است که این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل 14 درصد افت دارد. در همین راستا گفت و گویی را با کیومرث کرمانشاهی، معاون سابق سازمان توسعه تجارت و رییس فعلی کمیسیون توسعه صادرات خانه اقتصاد ایران در خصوص دلایل افت 14 درصدی صادرات زعفران انجام داده ایم که در ادامه می خوانید:
وضعیت بازار زعفران را چطور ارزیابی می کنید؟
زعفران جزء کالاهای استراتژیک و مهم تولیدی-صادراتی کشور است. بیش از 95 درصد زعفران تولیدی دنیا به ایران اختصاص دارد. وقتی می گوییم 95 درصد یعنی تولید کننده اصلی دنیا ما هستیم و بسیار تأسف برانگیز است که بعد از گذشت سی سال هنوز نتوانسته ایم مشکلات موجود در صادرات این محصول را رفع کنیم. در واقع زعفران یکی از پراهمیت ترین کالاهای کشاورزی ما است.گیاه زعفران ضد سرطان و نشاط آور است و می توان گفت پایه بسیاری از داروهایی است که در دنیا تولید می شود. این گیاه هم چنین برای امراض صعب العلاج تأثیر گذار بوده است؛ این طور نیست که فقط برای تزیین پلو استفاده شود. زعفران مصارف فوق العاده عدیده ای دارد که فرهنگ و آموزش استفاده از آن، بایستی در دستور کار قرار گیرد.
به نظر شما دلایل کاهش افت 14 درصدی صادرات زعفران چیست؟
بیش از صد سال است که زعفران ایران به دلیل عدم برنامه ریزی و هدف گذاری مشخص صادراتی، به صورت فله به اسپانیا و دبی صادر می شود و ارزش افزوده و اشتغال حاصل از صادرات، به خارج از مرزهای کشور منتقل می شود. راه حل مدیریت مهم ترین کالای کشاورزی موجود یعنی زعفران، تأسیس یک شرکت مدیریت صادرات توسط شورای ملی زعفران است. این شرکت مدیریت صادرات بایستی تمام مراحل کاشت، داشت و برداشت را به نحوی مدیریت کند که منافع تمامی تشکل ها و شورای ملی و تمام اشخاصی که در مراحل کاشت تا برداشت حضور دارند، سنجیده و در نظر گرفته شود.
باید بدانیم به چه میزان در سال زعفران تولیدی داریم و برای آن برنامه ریزی خاصی انجام دهیم. در حال حاضر میزان زعفران تولیدی کشور بین 200 تا 250 تن در سال است. در حالی که ظرفیت بسته بندی موجود حدود 500تن است که ما از این ظرفیت بسته بندی به درستی استفاده نکرده ایم. بایستی بازاریابی حرفه ای و وسیع برای این محصول صورت گیرد و بررسی شود که کشورهای هدف و مصرف کننده چه نوع بسته بندی و با چه قدرت رنگ دهی، نیاز دارند. اگر از مرحله کاشت، داشت و برداشت محصول تا صادرات آن برنامه داشته باشیم و به فکر بسته بندی، برندسازی و بازاریابی باشیم می توان از طریق صادرات این کالا ارزش افزوده و اشتغال برای کشور ایجاد کرد.
متأسفانه رفتار تجاری نادرست صادر کنندگان ما باعث شده است که کالاهای استراتژیکی مانند پسته و زعفران به صورت فله صادر شوند. به طور مثال زعفران در ظرف های 30 کیلویی و پسته در کیسه های 50 کیلویی به خارج از کشور صادر می شود. علت این است که به دنبال حفظ منافع افراد خارج از کشور هستیم و محصولات کشور ما با نام تجاری دیگر کشورها به فروش می رسد و این امر باعث می شود که اشتغال و ارزش افزوده از ایران خارج شود. چرا باید زعفران ما که طلای سرخ نامیده می شود به صورت سنتی در هر مرکز و محلی عرضه شود؟ این نشان از اهمیت ندادن ما به این محصول استراتژیک است.
راه حل برون رفت از این وضعیت چیست؟
راه حل برون رفت از افت شدید صادرات زعفران این است که صندوق توسعه زعفران تأسیس شود و این صندوق، با تعدادی از شرکت های تخصصی که در کار صادرات تخصص دارند به تعیین بازارهای هدف بپردازند.لازمه این کار نیز داشتن عزم و همت ملی در کنار چند صادرکننده حرفه ای است. پیشنهاد جدی من این است که در اسرع وقت میز ملی زعفران تشکیل شده و به بررسی مسائل و هدف گذاری صادرات این کالای استراتژیک پرداخته شود.در همین راستا بایستی شرکت مدیریت صادرات تأسیس شود، صندوق ضمانت صادرات فعال ترگردد و مجموعه حمایتی مثل بانک توسعه صادرات به کمک صادرات زعفران بیایند. اگر این جریانات و روندها شکل نگیرد، در سال های آتی نیز زعفران ایران به اسم زعفران اسپانیا صادر می شود.
در صورت اتخاذ رفتار تجاری مناسب، خودمان می توانیم عرضه کنننده باشیم و ارزش افزوده بالایی را نصیب کشور کنیم، در کنار آن اشتغال ایجاد شده و صنایع بسته بندی و برندسازی نیز شکل خواهد گرفت.
گفته می شود در صادرات زعفران، افغانستان در حال پیشی گرفتن از ایران است؛ آیا این موضوع صحت دارد؟
بله، زعفران ایران در خطر است. علت این است که هیچ برنامه و هدفی برای این محصول وجود ندارد، کشت این محصول استراتژیک در کشور توسعه نیافته و مراقبت های لازم و کافی از این محصول پراهمیت صورت نگرفته است. طبیعی است که افغان ها به جهت قرابتی که با بازار زعفران ما در خراسان داشتند، طی سال ها پیاز زعفران را از ایران خارج کرده و به کشت و صادرات این محصول روی آورده اند. البته ناگفته نماند تولید زعفران در ایران مقرون به صرفه تر از تولید این کالا در افغانستان است.
اگر ما به فکر نباشیم ممکن است هر اتفاقی صورت گیرد، معمولا کشورهای دیگر برای بدنام کردن زعفران ایران با مخلوط کردن مواد آلوده با زعفران ایرانی و صادر کردن آن در پی تخریب زعفران ایران هستند. این ها مواردی است که باید وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت، اداره استاندارد، سازمان توسعه تجارت، اتاق ایران مورد توجه قرار داده و با تشکیل میز ملی زعفران ، در خصوص این کالای مهم برنامه ریزی کنند. در حال حاضر باکیفیت ترین زعفران ایرانی که قدرت رنگ دهی بالایی نیز دارد با قیمت 5 میلیون تومان به فروش می رسد.
