اتاق خبر: در دنياي امروز تخصص مساوي قدرت است و يك فرد براي فرار از بي‌سوادي علاوه بر قابليت خواندن و نوشتن بايد مهارت‌هاي ديگري كسب كند و به‌طور مستمر آموزش ببيند. بر اساس تعريف يونسكو، شخص باسواد فردي است كه تمام پارامترها زير را در خود داراست. سواد عاطفي يعني توانايي برقراري روابط عاطفي با خانواده، همكاران، مشتريان، رقبا و دوستان به نحوي شايسته. سواد ارتباطي به معني توانايي برقراري ارتباط و تعامل با تمام اعضاي جامعه، شامل آداب معاشرت و روابط اجتماعي بهينه. سواد مالي شامل توانايي مديريت اقتصادي درآمد، يعني دانش گردش نقدينگي، سرمايه‌گذاري و مديريت هزينه. سواد رسانه، اينكه بداند كدام خبر رسانه‌ها معتبر و كدام نامعتبر است. يعني توانايي تشخيص راستي و درستي اخبار و ديگر پيام‌هاي رسانه‌يي. سواد آموزش و پرورش يعني توانايي تربيت فرزندان شايسته و برنامه‌ريزي براي آموزش و پرورش كاركنان بايسته و در آخر سواد رايانه و توانايي استفاده از مهارت‌هاي هفت گانه رايانه يا ICDL، شامل مفاهيم پايه فناوري اطلاعات و ارتباطات، استفاده از رايانه، مديريت فايل‌ها.
امروز در قرن بيست و يكم، داشتن سواد خواندن و نوشتن، يا حتى اخذ مدرك دانشگاهي، دال بر با سواد بودن فرد نيست و افراد جامعه براي اينكه جزو با‌سوادان محسوب شوند بايد علاوه بر سواد اوليه خواندن و نوشتن هر 6مهارت ذكر شده را نيز كسب كنند. اما پيش‌نياز كسب اين مهارت‌ها آموزش همگاني است كه به عنوان يك وظيفه بنيادين بر دوش دولت‌ها گذاشته شده است تا قابليت‌هاي اوليه زندگي در جامعه را به افراد بياموزد. آموزش همگاني در واقع يك سرمايه‌گذاري نيز محسوب مي‌شود و دولت‌ها از همان افرادي كه مسووليت آموزش‌شان را بر عهده دارند به عنوان نيروي كار استفاده خواهند كرد. پس بايد به آموزش افراد جامعه به چشم سرمايه‌گذاري نگاه كرد و نه صرفا هزينه‌يي كه دولت مجبور به تامين آن است. امروزه سواد را عامل ارزش افزوده مي‌دانند و سوادآموزي از موضوعات اولويت‌دار دنياست و مردم بايد به توانمندسازي برسند و تحت پوشش آموزش‌هاي عمومي و همگاني قرار گيرند.
بي‌سواد كيست؟
بر اساس مقررات كشور هر كسي كه خواندن و نوشتن نداند، بي‌سواد است و اگر دوره ابتدايي را تمام نكرده و ترك تحصيل كند، كم سواد تلقي مي‌شود. البته اين تعاريف براي شخص كم سواد و بي‌سواد با استاندارد‌هاي جهاني فاصله نجومي دارد اما طبق همين تعاريف كه وظيفه پايين نگهداشتن تعداد آمار بي‌سوادان را دارند، بيش از 20 ميليون كم سواد و بي‌سواد در كشور وجود دارند. از اين تعداد 3 ميليون و 700 هزار نفر افراد بي‌سواد زير 50 سال هستند. اين تعداد بي‌سواد براي كسي كه در شهرهاي كوچك و بزرگ زندگي مي‌كند و هر روز تعداد زيادي دانش‌آموز را مشاهده مي‌كند كه به مدارس مختلف مي‌روند غير قابل باور است. زنان روستايي بالاترين درصد بي‌سوادي را دارند و دوسوم جمعيت بي‌سوادان را زنان تشكيل مي‌دهند. از آسيب‌هاي بي‌سوادي در كشور فقط به ذكر يك نكته بسنده مي‌شود و آن نكته اين است كه 45 درصد رانندگاني كه به علت تصادف فوت مي‌كنند، كم‌سواد و بي‌سواد هستند. عوامل مختلفي در بازماندن شخص از تحصيل موثر هستند. مهم‌ترين دليل به سادگي مي‌تواند عدم دسترسي به مركز آموزشي و معلم باشد. چيزي كه شايد براي ساكنان شهرها قابل هضم نباشد كه چطور مي‌شود كودكي به دليل نبود مدرسه از تحصيل باز بماند. واقعيت اين است كه اگر در شهرهاي كوچك و بزرگ با كمبود فضاي آموزشي رو‌به‌رو هستيم، در مناطق روستايي مشكل بزرگ‌تر است و فضاي آموزشي به‌طور كلي وجود ندارد. هر از گاهي در اخبار مي‌بينيم و مي‌شنويم كه كودكان روستايي در يك استان محروم از نعمت داشتن كتاب و دفتر براي آموزش نيز هستند چه برسد به يك اتاق كوچك كه به عنوان مدرسه از آن استفاده كنند. كمبود فضاي آموزشي گويا مساله‌يي غير قابل حل است. با وجود اينكه در چند سال گذشته شاهد كاهش تعداد دانش‌آموزان بوده‌ايم هنوز هم هستند كودكان مشتاقي كه تنها به دليل نبود امكانات از تحصيل باز مي‌مانند. اين كودكان مجبورند در آينده براي امرار معاش به كارهاي سخت بپردازند چرا كه تخصصي براي عرضه ندارند. در واقع يك بي‌سواد در اكثر قريب به اتفاق موارد نمي‌تواند از زندگي مطلوب بهره‌مند شود و هنگامي كه تعداد اين بي‌سوادان زياد باشد جامعه نيز از اين امر متضرر خواهد شد.
مشاركت 35درصدي خيران در سال گذشته
با توجه به پيشينه ديني و فرهنگي مردمان كشور ما انجمن‌هاي بسياري در زمينه انجام فعاليت‌هاي خير و بشر دوستانه فعال هستند و خيران مدرسه ساز يكي از قوي‌ترين و سازمان يافته‌ترين سمن‌هايي هستند كه در كشور فعاليت مي‌كنند. خيران مدرسه‌ساز، نقش بسيار مهمي در كاهش مشكلات فضاي آموزشي در كشور داشته‌اند و بي‌شك اگر كمك‌هاي بدون چشمداشت آنان نبود چه‌بسا همچنان بسياري از مدارس كشور هنوز هم چند نوبته بودند و شايد در بسياري از مناطق مدرسه ساخته نمي‌شد. يكي از اين سمن‌هاي موفق، جامعه خيران مدرسه‌ساز است كه 19 سال از تاسيس آن مي‌گذرد و در تمام اين سال‌ها بازوي حامي دولت در تاسيس فضايآموزشي بوده است.
حوزه فعاليت انجمن بيشتر بر اساس تشكيل نشست‌هاي محلي در سطح شهرها و استان‌ها يا برپايي جشنواره در داخل و خارج كشور براي تامين زمين و هزينه ساخت مدارس جديد است. اين انجمن موفق شده است در سال گذشته با مشاركت مردم 35 درصد از مدارس كشور را احداث كند و در حال حاضر بيش از 600 هزار عضو خير دارد. تعهدات خيران مدرسه‌ساز در سال 1392 به 1860ميليارد ريال رسيد. فعاليت اين انجمن آنچنان گسترده است كه به كنگره جهاني يونسكو نيز دعوت شده است و آوازه نيكوكاران اين سرزمين را به گوش جهانيان رسانده‌اند.
تحصيل 2.5ميليون دانش‌آموز در مدرسه‌هاي خيرساز
مرتضي رييسي معاون عمراني آموزش و پرورش در گفت‌وگو با «تعادل» از علاقه‌مندي خيران به ساخت مدارس در شهر و استان خودشان گفت و افزود: «خيران سال گذشته 750 ميليارد تومان تعهد دادند. به‌طور كلي 20درصد از مدرسه‌هاي كشور كه بالاي 100 هزار كلاس درس مي‌شود را خيران يا به صورت كامل يا با مشاركت آموزش و پرورش ساخته‌اند. در حال حاضر 2.5 ميليون دانش‌آموز در مدارس خيرساز در حال تحصيل هستند. بودجه آموزش و پرورش بيش از 2 هزار ميليارد تومان است كه صرف ساخت، تجهيز و استاندارد‌سازي و تعمير و آماده‌سازي مدارس مي‌شود. البته خيران عمدتا در بحث فراهم كردن زمين و ساخت مدارس فعال هستند و تجهيز و نوسازي بر دوش وزارت آموزش و پرورش است. وزارت آموزش و پرورش نياز‌ها و كمبود‌ها را اعلام مي‌كند اما محل ساخت مدرسه بستگي به خيران دارد و آنها بر اساس علاقه به شهر و استان خودشان محل را تعيين مي‌كنند و ما به خيران مشورت مي‌دهيم.» طبق سخنان مرتضي كريمي مي‌توان گفت كه با وجود كمك مالي فراوان بيشترين مشكل در بخش مديريت منابع مالي و ساخت مدارس در مناطقي است كه كمبود فضاي آموزشي بيشتر احساس مي‌شود.
100 تا 120 ميليون براي ساخت هر كلاس
احمد صالحي مديرعامل جامعه خيرين مدرسه‌ساز كشور در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار داشت: «جامعه خيرين مدرسه‌ساز از سال 1378 تاسيس شده است و در حدود 600 هزار خير عضو اين موسسه هستند. حدود 25درصد از مدارسي كه در طول اين مدت ساخته شده‌اند. البته وزارت آموزش و پرورش اين رقم را 20درصد اعلام كرده است و حافظي رييس هيات امناي جامعه خيرين مدرسه‌ساز 35درصد اعلام كرده‌اند و من ميانگين اين دو رقم را گفتم. تفاوت اين ارقام در اصل مبلغي كه خيرين كمك مي‌كنند تغييري ايجاد نمي‌كند.»
صالحي ضمن اشاره به اين نكته كه تجهيز مدارس جزو اهداف اصلي اين انجمن نيست افزود: «سياست اصلي انجمن در وهله اول جذب و در مرحله بعد حفظ خير است. يعني اگر خيري مدرسه ساخت به صورت مستمر نيازهاي مدرسه خود را برطرف كند و ارتباط خود را قطع نكند. اگر وجهي كه يك خير مي‌خواهد، اهدا كند به اندازه ساخت يك مدرسه باشد اين مبلغ صرف ساخت مدرسه مي‌شود اما اگر كمتر از آن باشد صرف تجهيز مدارس خواهد شد.»
5استان در اولويت ساخت مدرسه
وي ادامه داد: «پنج اولويت اول ما براي ساخت مدرسه عبارتند از: سيستان و بلوچستان، خراسان جنوبي، كهگيلويه و بويراحمد، خراسان شمالي و ايلام. اگر خيري به انجمن مراجعه كند و محل خاصي براي ساخت مدرسه در نظر نداشته باشد ما اين استان‌ها را به آنها معرفي مي‌كنيم و بعد از آن از استان مربوطه استعلام مي‌كنيم تا نيازهايش را اعلام كند.
بعد از انتخاب خير تفاهمنامه به امضاي وي و مديران استان مي‌رسد و عمليات آغاز مي‌شود. بسيار پيش مي‌آيد كه خير بخواهد در شهر خودش مدرسه بسازد در حالي كه آن شهر كمبودي از نظر فضاي آموزشي ندارد. در اين مورد ما خير را توجيه مي‌كنيم كه آموزش و پرورش نيازي در اين زمينه حس نمي‌كند. من شخصا با مدير ناحيه يا منطقه آموزش و پرورش تماس مي‌گيرم و در حضور خير با ايشان صحبت مي‌كنم كه براي آن خير شفاف‌سازي كنم.»مديرعامل جامعه خيرين مدرسه‌ساز كشور گفت: «خيران سال گذشته در حدود 750 ميليون تعهد كردند. تعهد به معني مبلغي است كه خيران اعلام مي‌كنند كه در مدت يك‌سال قصد كمك دارند اما شايد به دلايلي محقق نشود. به‌طور ميانگين 50درصد از مبلغ وعده داده شده محقق مي‌شود.»
خيري از آن‌سوي مرزها
صالحي گفت: «براي هر يك كلاس در حدود 100 تا 120 ميليون تومان نياز است. خيران خارج از كشور يك تعدادي مدرسه ساخته‌اند كه يكي از گروه‌‌هاي شاخص آنها چند نفر در انگلستان هستند كه حدود چهل سال پيش براي تحصيل به آن كشور سفر كرده‌اند. اين چند نفر دور هم جمع شدند و گروهي با نام دوستان را تشكيل دادند و تا به حال 6 مدرسه در كشور ساخته‌اند. مدارسي براي شيعيان در خارج از كشور توسط نهادها و سازمان‌ها ساخته مي‌شود اما جامعه خيرين مدرسه‌ساز در امر مدرسه‌سازي در خارج از كشور به هيچ عنوان فعال نيستند.»
وي در پاسخ به سوالي مبني بر آمار تفكيكي ساخت مدارس در روستا‌ها و شهرها گفت: «ما آمار ساخت مدارس در مناطق روستايي و شهري را به تفكيك در اختيار نداريم. ما در هنگام ساخت مدرسه آمار نمي‌گيريم كه چه تعداد در روستا و چه تعداد در شهر ساخته شده است. كار ما بيش از آنكه سيستماتيك باشد دلي است و آمار و ارقامي در مورد انجمن‌هاي جهاني نداريم و نيازي هم به دادن آمار حس نمي‌كنيم.
منبع: نعادل
