اتاق خبر: با روی کار آمدن حکومت صفوی در ایران بعد از دوره‌ای طولانی ناامنی و هرج و مرج که ناشی از آشوب‌های متعدد داخلی و هجوم‌های بی‌حد و حصر بیگانگان بود، در سایه‌ی حکومت مرکزی مقتدر، امنیت و آرامش در ایران حکم‌فرما شد.
آغاز حکومت صفوی در ایران با آغاز رنسانس در غرب هم‌زمان شده در نتیجه‌ی این تحولات، گردشگران غربی فراوانی برای شناخت سرزمین‌های شرقی اقدام به سفرهای طولانی مدت به این سمت جهان کرده‌اند. در میان سرزمین‌های شرقی، ایران‌زمین برای سیاحان فوق‌العاده جذاب بوده است. به نحوی که برخی از آنها مانند آلبرت اومستد (Albert T.Olmstead) و پیر بریان (Pierre Briant) آن چنان مجذوب ایران و ایرانیان شدند که تمام عمر خود را صرف شناخت ایران و ایرانی کردند. در قرن هجدهم، هم‌زمان با مسافرت تویوکل به ینگه دنیا (آمریکا) آرتور دو گوبینو (Joseph Arthur de Gobineau) راهی ایران شد که این خود نشان‌دهنده‌ی جایگاه ویژه‌ی ایران‌زمین نزد گردشگران دنیای مدرن است. شرایط مطلوب ایران، با وجود حکومت مقتدر صفوی از یک سو و وجود جذابیت‌های متعدد از سوی دیگر، این سرزمین را به مقصد گردشگری سیاحان غربی در آن زمان تبدیل کرد. نتیجه‌ی مسافرت این سیاحان، مجموعه‌ای از سفرنامه‌ها است که منبعی بی‌نظیر برای مطالعه‌ی تاریخ ایران به شمار می‌روند.
زنان و دختران در پشت یک دار قالی
جذابیت‌های این سرزمین برای سیاحان
ایران، سرزمینی دارای موقعیت و گستردگی خاص جغرافیایی است که با توجه به این ویژگی شرایط چندگانه‌ی اقلیمی دارد. اقلیم‌های گوناگون باعث وجود پدیده‌های طبیعی و متنوعی شده‌اند که یکی از جاذبه‌های گردشگری ایران برای سیاحان بوده‌اند.
تمدن کهن ایران با آن امپراتوری‌های عظیمش دارای شهرهای عظیم و باستانی بوده است. به علاوه اینکه این سرزمین، صحنه‌ی حضور پررنگ ادیان مختلف و فرهنگ‌های گوناگون بوده است که بر عرصه‌های مختلف زندگی در این تمدن تاثیرگذار بوده‌اند؛ از بناهای متعدد گرفته تا ساکنان آن.
سیمای دختر کرد ساکن ایران
برای سیاحان، ایران از حیث آثار باستانی و اماکن مذهبی‌اش جذابیت داشته و ایرانیان از حیث اعتقادات و آداب و رسومشان. آنها در بازدید خود از ایران با شهرها و بناهایی با ساختاری علمی و معماری جذاب برخورد می‌کردند و در مواجهه با مردم،خلقیات آنها در عرصه‌های مختلف زندگی از قبیل داد و ستد برایشان هویدا می‌شد، با زندگی در این سرزمین رسومی همچون اعیاد بزرگ ایرانیان و مسلمانان ایرانی را می‌دیدند، متوجه جایگاه ویژه‌ی ادبیات و علم در بین ایرانیان می‌شدند و از صنایع موفق این سرزمین بازدید می‌کردند.
منبعی برای مطالعه
در اردیبهشت سال جاری، کتابی با عنوان «تصویر ایران و ایرانی از نگاه مسافران خارجی» نوشته‌ی علی‌اصغر حقدار منتشر شده است. در این کتاب، نویسنده نوشته‌های سیاحان دوره‌ی صفوی را در پنج فصل مجزا گردآوری کرده است. فصل اول، جاذبه‌های اقلیمی، فصل دوم آداب و رسوم اجتماعی، فصل سوم باورهای شخصی، فصل چهارم اماکن دینی و آثار باستانی و فصل پنجم شیوه‌ی زیستی ایرانیان در شهرها.
این کتاب در عین انتقال نظرات سیاحان و کمک به دیدن ایران آن زمان از نگاه آنها منبعی برای کتاب‌شناسی در این حوزه نیز به شمار می‌رود. نام ۷۴ اثر قابل اعتنا و مرجع به همراه چکیده‌ی معرفی هر کدام در این کتاب آورده شده که برای پژوهشگران این عرصه بسیار مفید است.
جاذبه‌های اقلیمی ایران
نویسنده در فصل اول دلایل روی آوردن خارجیان به ایران و توجه آنها به این سرزمین را بیان می‌کند. سیاحان زیادی در سفرنامه‌هایشان از جاذبه‌های طبیعی، سیاسی و فرهنگی ایران سخن گفته‌اند. جاذبه‌هایی که روزگاری هگل فیلسوف قرن هجدهم و نوزدهم با تکیه بر آنها ایران را سرزمینی خوانده بود که آدمی در گذر از غرب به شرق در آنجا احساس غریبی نمی‌کرد و خود را در خانه‌ی خویش احساس می‌کرد. یکی از نکاتی که همواره مورد توجه این جهانگردان بوده، تنوع اقلیمی ایران است.
محل طبابت نورمحمود طبیب معروف عصر قاجار
آداب و رسوم اجتماعی ایرانیان
در فصل دوم این کتاب آداب و رسوم اجتماعی ایرانیان از نگاه مسافران خارجی بررسی شده است.
هر کدام از جهانگردانی که به ایران سفر کرده‌اند، گوشه‌ای از آداب و رسوم ملی و محلی اقوام مختلف ایرانی را منعکس کرده‌اند. نویسنده اشاره می‌کند که حتی برخی از صفات مذموم ایرانیان نیز از دید آنها پنهان نمانده است.
باورهای شخصی مردم ایران
در این بخش نویسنده به نوشته‌هایی از سیاحان خارجی درباره باورهای شخصی و اعتقادات دینی و ملی ایرانیان اشاره می‌کند. همچنین درباره‌ی مجامع صنفی در ایران و شیوه‌ی برخورد کسبه و تجار با مردم و مشتریان نیز نکات جالب توجهی مطرح شده است.
سیمای یک تاجر عصر قاجار
اماکن دینی و آثار باستانی ایران
سرزمینی با قدمت ایران بدون شک دارای ابنیه و آثار تاریخی متعددی است که بازدید کننده‌های خارجی این کشور را به تحسین آنها واداشته است. در این بخش از کتاب نیز توصیفات این سیاحان از اماکن دیدنی ایران گردآوری شده است.
شیوه‌ی زیستی ایرانیان در شهرها
در نهایت، فصل پایانی کتاب به شرایط زیستی ایرانیان در مسائل گوناگون اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و... می‌پردازد.
تنبیه کردن یک شاگرد در مکتب خانه
در آخر باید به این نکته نیز اشاره کنیم که ورود سیاحان خارجی به ایران و بازدید آنها از مناطق و ابنیه‌ی مختلف و به دنبال آن نگارش سفرنامه‌های متعدد، تاثیر فراوانی در معرفی ایرانیان به جهان داشته است و شوق سفر به این سرزمین دیدنی را در بسیاری از مورخان، سیاحان و متفکران زنده کرده است.
منبع: کجارو
94104
