شاهین شایان‌آرانی*
برای بررسی خوب‌بودن اوضاع بورس در این روزها که شاخص‌ها در حال رکوردشکنی‌های پی‌درپی هستند و مقامات بورسی هم بر شرایط خوب بازار سهام اصرار می‌ورزند، ابتدا باید مشخص کرد که عملکرد خوب بازار سهام چه ملاک‌هایی دارد؟ لذا در گام نخست باید شاخص‌های عملکرد بورس را تعریف تا در گام بعدی بتوان آن‌ها را قیاس کرد. ساده‌ترین شاخص عملکرد بورس، شاخص کل است که خیلی وقت‌ها گمراه‌کننده عمل می‌کند؛ بنابراین اگر ارزش‌های سهام یا کل ارزش بازار در بورس ملاک باشد، این شاخص عملکرد خیلی سطحی است و می‌توان درحباب‌گونه عمل‌کردن آن شک کرد و انتظار سقوط آزاد آن را هم داشت.اما کاری که در بازارهای سهام، اکثر کشورهای موفق دنیا انجام می‌دهند، این است که شاخص‌های عملکرد خوب و ثبات در عملکرد و پایداری را تعریف می‌کنند.
یکی از این شاخص‌ها، نسبت ارزش معاملات به کل ارزش سهام بازار است که به صورت یک کسر تعریف می‌شود که در صورت آن ارزش معاملات و در مخرج آن کل ارزش سهام قرار می‌گیرد که این دو مقدار در صورت و مخرج، هر دو سطحی است. اگر به طور مثال، کل ارزش سهام بازار در طول یک سال صدتومان و ارزش معاملات بازار در طول یک‌سال 70تومان باشد، حاصل کسر که همان شاخص ما است، 7/0 می‌شود. لذا نسبت کسر چرخش معاملات مورد نظر را شاخص نقدینگی می‌گوییم که در آن فعل و انفعالات بورس تعیین‌کننده است این عدد برای بورس تهران بسیار پایین است ولی در کشورهای موفق دنیا این عدد، حدود صددرصد است.به دلیل توان جذب بالای بورس، هرسال کل ارزش بازار سهام دست‌به دست می‌شود و بورس تهران هیچ‌گاه چنین رشدی نداشته است.
وقتی مخرج کسر چرخش معاملات (کل ارزش سهام) بالا رود و برای مثال دوبرابر شود، باید بررسی کرد که آیا صورت این کسر (ارزش معاملات) هم رشد کرده است یا نه؟!اگر صورت کسر رشد نکرده و ثابت باشد، نسبت کسر چرخش معاملات پایین آمده و این بسیار بد است.بنابراین نسبت کسر چرخش معاملات بسیار تعیین‌کننده و مهم است و باید به آن توجه کرد و این شاخص، عملکرد واقعی بازار سهام را در طول یک سال نشان می‌دهد.باید توجه داشت که در این حوزه و در این شاخص، فعالیت بازار سهام ما چشمگیر و فوق‌العاده نبوده است.شاخص دیگری که می‌توان به آن استناد کرد، تعداد شرکت‌های پذیرفته شده و تنوع فعالیت‌ها در بورس است که در مورد اول عملکرد بورس تهران مناسب نبوده، ولی در مورد دوم عملکرد ما بد نبوده و امیدوارکننده است. تعداد شرکت‌هایی که در حال حاضر در بورس هستند حدود 400تا است که این رقم برای اقتصاد ایران واقعا کم است و ما نتوانسته‌ایم شرکت‌های صنعتی زیادی را جذب بورس اوراق بهادار کنیم در حالی که باید در حال حاضر بالای 800 شرکت را جذب کرده باشیم.
شاخص دیگری که شاخص بین‌المللی بودن بورس می‌نامیم و مردمی کردن و خصوصی کردن بازار سهام را نشان می‌دهد، این است که چقدر سرمایه‌گذار بخش خصوصی و خارجی در بورس ما فعال است؟!ما در بخش خصوصی کردن و جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی خیلی موفق نبوده‌ایم و بیشتر شرکت‌های دولتی در بورس فعالند. اما در بخش جذب سرمایه‌گذار خارجی به هیچ عنوان موفق نبوده‌ایم لذا شاخص عملکرد بورس،در این بخش هم مساعد نیست.اما مدیران بورس در حوزه مدیریت کلان بازار، رعایت قوانین و مقررات را نسبتا خوب انجام داده‌اند و معمولا کنترل های لازم بر بازار اعمال شده؛ به طوری که بعضی وقت‌ها کنترل‌ها زیادتر از حد هم بوده است.در پایان اگر بخواهیم یک جمع‌بندی کنیم؛ بازار سرمایه ما در حوزه نظارت بر بازار و اجرای قوانین و مقررات خوب عمل کرده است. در حوزه دینامیک یا مدیریت‌های اجرایی بازار با این‌که رشد ارزش سهام بازار و ارزش معاملات بازار به طور جداگانه بد نبوده، ولی نسبت این دو که همان نسبت کسر چرخش معاملات بازار است، عملکرد ما خوب نبوده است. ما در جذب سرمایه‌گذار خارجی و شرکت‌ها و صنایع مختلف داخلی موفق نبوده‌ایم ولی در حوزه تنوع در صنایع، عملکرد نسبتا خوبی داشته‌ایم.
* کارشناس ارشد بازار سرمایه
کد خبر:
35081
تاریخ انتشار: 30 آذر 1391 - 10:53
شاهین شایان‌آرانی*
برای بررسی خوب‌بودن اوضاع بورس در این روزها که شاخص‌ها در حال رکوردشکنی‌های پی‌درپی هستند و مقامات بورسی هم بر شرایط خوب بازار سهام اصرار می‌ورزند، ابتدا باید مشخص کرد که عملکرد خوب بازار سهام چه ملاک‌هایی دارد؟ لذا در گام نخست باید شاخص‌های عملکرد بورس را تعریف تا در گام بعدی بتوان آن‌ها را قیاس کرد. ساده‌ترین شاخص عملکرد بورس، شاخص کل است که خیلی وقت‌ها گمراه‌کننده عمل می‌کند؛ بنابراین اگر ارزش‌های سهام یا کل ارزش بازار در بورس ملاک باشد، این شاخص عملکرد خیلی سطحی است و می‌توان درحباب‌گونه عمل‌کردن آن شک کرد و انتظار سقوط آزاد آن را هم داشت.اما کاری که در بازارهای سهام، اکثر کشورهای موفق دنیا انجام می‌دهند، این است که شاخص‌های عملکرد خوب و ثبات در عملکرد و پایداری را تعریف می‌کنند.
یکی از این شاخص‌ها، نسبت ارزش معاملات به کل ارزش سهام بازار است که به صورت یک کسر تعریف می‌شود که در صورت آن ارزش معاملات و در مخرج آن کل ارزش سهام قرار می‌گیرد که این دو مقدار در صورت و مخرج، هر دو سطحی است. اگر به طور مثال، کل ارزش سهام بازار در طول یک سال صدتومان و ارزش معاملات بازار در طول یک‌سال 70تومان باشد، حاصل کسر که همان شاخص ما است، 7/0 می‌شود. لذا نسبت کسر چرخش معاملات مورد نظر را شاخص نقدینگی می‌گوییم که در آن فعل و انفعالات بورس تعیین‌کننده است این عدد برای بورس تهران بسیار پایین است ولی در کشورهای موفق دنیا این عدد، حدود صددرصد است.به دلیل توان جذب بالای بورس، هرسال کل ارزش بازار سهام دست‌به دست می‌شود و بورس تهران هیچ‌گاه چنین رشدی نداشته است.
وقتی مخرج کسر چرخش معاملات (کل ارزش سهام) بالا رود و برای مثال دوبرابر شود، باید بررسی کرد که آیا صورت این کسر (ارزش معاملات) هم رشد کرده است یا نه؟!اگر صورت کسر رشد نکرده و ثابت باشد، نسبت کسر چرخش معاملات پایین آمده و این بسیار بد است.بنابراین نسبت کسر چرخش معاملات بسیار تعیین‌کننده و مهم است و باید به آن توجه کرد و این شاخص، عملکرد واقعی بازار سهام را در طول یک سال نشان می‌دهد.باید توجه داشت که در این حوزه و در این شاخص، فعالیت بازار سهام ما چشمگیر و فوق‌العاده نبوده است.شاخص دیگری که می‌توان به آن استناد کرد، تعداد شرکت‌های پذیرفته شده و تنوع فعالیت‌ها در بورس است که در مورد اول عملکرد بورس تهران مناسب نبوده، ولی در مورد دوم عملکرد ما بد نبوده و امیدوارکننده است. تعداد شرکت‌هایی که در حال حاضر در بورس هستند حدود 400تا است که این رقم برای اقتصاد ایران واقعا کم است و ما نتوانسته‌ایم شرکت‌های صنعتی زیادی را جذب بورس اوراق بهادار کنیم در حالی که باید در حال حاضر بالای 800 شرکت را جذب کرده باشیم.
شاخص دیگری که شاخص بین‌المللی بودن بورس می‌نامیم و مردمی کردن و خصوصی کردن بازار سهام را نشان می‌دهد، این است که چقدر سرمایه‌گذار بخش خصوصی و خارجی در بورس ما فعال است؟!ما در بخش خصوصی کردن و جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی خیلی موفق نبوده‌ایم و بیشتر شرکت‌های دولتی در بورس فعالند. اما در بخش جذب سرمایه‌گذار خارجی به هیچ عنوان موفق نبوده‌ایم لذا شاخص عملکرد بورس،در این بخش هم مساعد نیست.اما مدیران بورس در حوزه مدیریت کلان بازار، رعایت قوانین و مقررات را نسبتا خوب انجام داده‌اند و معمولا کنترل های لازم بر بازار اعمال شده؛ به طوری که بعضی وقت‌ها کنترل‌ها زیادتر از حد هم بوده است.در پایان اگر بخواهیم یک جمع‌بندی کنیم؛ بازار سرمایه ما در حوزه نظارت بر بازار و اجرای قوانین و مقررات خوب عمل کرده است. در حوزه دینامیک یا مدیریت‌های اجرایی بازار با این‌که رشد ارزش سهام بازار و ارزش معاملات بازار به طور جداگانه بد نبوده، ولی نسبت این دو که همان نسبت کسر چرخش معاملات بازار است، عملکرد ما خوب نبوده است. ما در جذب سرمایه‌گذار خارجی و شرکت‌ها و صنایع مختلف داخلی موفق نبوده‌ایم ولی در حوزه تنوع در صنایع، عملکرد نسبتا خوبی داشته‌ایم.
* کارشناس ارشد بازار سرمایه
کلید واژه ها :
