اتاق خبر: از رشته‌کوه‌های سبلان و دامنه‌های شمال غرب بزقوش، بالخلی چای سرچشمه گرفته و با طی مسیر وارد اردبیل می‌شود. شهری که مؤلفه‌های زیست‌محیطی آن احوال خوشی ندارد و نمونه بارز آن را می‌توان در نحوه نگه‌داری این رودخانه مشاهده کرد.
بالخلی چای که در گذشته یکی از مهم‌ترین عناصر آبیاری اراضی کشاورزی پیرامون بود امروز به دلیل ساخت‌وسازهای متعدد به نحوی جریان روان خود را گم کرده که حتی چرخه‌های زیستی آن و آبزیان و جاندارانی که در آن سکونت دارند با تغییر قابل‌توجه مواجه‌اند.
از طول ۷۵ کیلومتری این رودخانه ۵۰ کیلومتر آن در کوهستان و ۲۵ کیلومتر در جلگه است و به دلیل بسط‌های متعدد و انحراف در مسیر اولیه آن امروز سفری کوتاه در مسیر این رود ناله خاموش آن را بازگو می‌کند.
تغییر چرخه‌های حیاتی به دلیل ساخت‌وسازها
طی سال‌های اخیر به بهانه‌های مختلف از توسعه گرفته تا عمران و آبادانی شهر، بالخلی چای محل آزمایش مدیران به واقع خوش‌سلیقه بوده است.
این رود که زمانی زیباترین المان طبیعی شهر بعد از دریاچه شورابیل محسوب می‌شد، به عرصه تاخت‌وتاز بتن‌ریزی، سیمان ریزی و سنگ‌ریزی تبدیل شده است.
تا جایی که معاون نظارت و پایش محیط‌زیست استان اردبیل تأکید دارد که اجرای پروژه‌های عمرانی متعدد موجب از بین رفت آبزیان این رودخانه شده است.
حسن قاسم پور تصریح کرد: در سال‌های اخیر ساخت‌وساز پیرامون این رودخانه که محل زیست و حیات گونه‌های متعدد است موجب به هم ریختن چرخه‌های زیست‌محیطی و اختلال در زندگی برخی گونه‌ها شده است.
وی افزود: به دلیل اینکه در طول مسیر رودخانه بارها عملیات ساخت‌وساز و بهسازی بستر و یا تغییر مسیر آن انجام شده است، با سدکردن آب دریاچه در برکه‌های ایجاد شده آبزیان بسیاری از بین می‌روند.
پل قدس دوست یا رقیب سلامت بالخلی چای
این تأکیدات که به عقیده دوستداران محیط‌زیست نگران کننده است و کاهش ساخت‌وسازها را راهکار نجات رودخانه می‌داند، در وضعیتی است که شهرداری اردبیل بزرگ‌ترین پروژه عمرانی خود را بر روی این رودخانه آغاز کرده است.
پل قدس به عنوان نماد زیبایی شهر اردبیل که برخوردار از چهار تقاطع و دو میدان است به تعبیر مجریان طرح بزرگ‌ترین پروژه عمرانی است که شهر اردبیل در طول تاریخ به خود دیده است.
با اجرای این پروژه نه تنها بهسازی‌های قبلی شهرداری تخریب و پایه‌های پل اجرا می‌شود، بلکه مسیر آب رودخانه نیز به آب‌باریکه‌هایی تقلیل یافته و در برخی قسمت‌ها به کل متوقف شده است.
با این وجود شهردار اردبیل معتقد است با توجه به اینکه پل قدس در حال احداث است و این امر به طور موقت رودخانه را تحت‌الشعاع قرار داده است؛ در بعضی از استخرها آب به‌طورکلی خشک و در برخی آب بسیار کمی جاری است.
حمید لطف‌اللهیان تأکید کرد: در این شرایط برای اینکه حیات رودخانه به طور کامل متوقف نشود اندک آب مورد نیاز رودخانه تأمین می‌گردد، و نظافت عمومی رودخانه با افزایش نیروهای خدماتی انجام می‌شود.
وی با اذعان به اینکه گرم شدن ناگهانی هوا هم دلیلی برای تشدید وضعیت نامناسب رودخانه شده است، اضافه کرد: شهرداری برای تعدیل این وضعیت در زمان ساخت‌وساز پل قدس نیروهای پاکسازی و خدماتی را افزایش داده است.
به گفته شهردار اردبیل بعد از اینکه پایه‌های پل قدس اجرا شد رودخانه با کف سازی جدید زیبایی بصری و شرایط بهداشتی مناسبی خواهد داشت.
موش‌ها امان شهروندان را بریده‌اند
وضعیت سخت زیست‌محیطی نه تنها از سوی ساخت‌وسازها بلکه با آلودگی و ریختن زباله به این شریان زنده شهر تحمیل شده است.
با وجود اینکه نیروهای شهرداری به صورت مداوم نسبت به پاکسازی محوطه و فضای سبز اطراف آن اقدام می‌کنند اما در عمل زباله موجب شده است آلودگی جدید به جان خانه‌های مسکونی اطراف رودخانه بیفتد.
یکی از شهروندان اردبیلی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: متأسفانه ریختن زباله موجب شده است موش‌هایی که گاهی اندازه قابل‌توجهی دارند در پیرامون رودخانه لانه کنند.
علی محمدی افزود: در برخی مواقع شنیده می‌شود که موش‌ها وارد حیات منازل می‌شوند و به همین دلیل ناراحتی برای ساکنان به وجود آورده‌اند.
اظهارات این شهروند تنها با یکبار مشاهده میدانی مسیر رودخانه در شهر قابل‌اثبات است. از سویی معاون نظارت و پایش محیط‌زیست استان نیز تأکید دارد که دلیل لانه گزینی موش‌ها به زباله‌هایی برمی‌گردد که در بستر و اطراف رودخانه رها می‌شود.
قاسم پور با تأکید به اینکه عمده تغذیه موش از پسماند است، تأکید کرد: لازم است هم شهرداری و هم شهروندان نسبت به پاکیزه نگه داشتن بستر رودخانه مشارکت کنند.
برخی کارشناسان معتقدند مصالح مورد استفاده در بسترسازی و بهسازی رودخانه نیز در لانه گزینی بی‌تأثیر نبوده است. طی سال‌های اخیر شهرداری اردبیل با رهاسازی ماهیان لجن‌خوار در تلاش بود وضعیت مطلوبی به رودخانه بدهد که متاسفانه این طرح به فرجام نرسید.
بطوریکه بسترسازی نامناسب خود موجب شده لجن‌های داخل آب که آلودگی به دنبال دارد افزایش یابد و شرایط زیست برخی جانوران موزی نیز فراهم شود.
کوتاهی شهروندان غیرقابل‌انکار است
به گفته شهردار اردبیل پروژه بهسازی کل رودخانه توسط مشاوران و کارشناسان طراحی و برنامه ریزی شده است و برای جلوگیری از اشکالات احتمالی موجود در طرح پیشنهادی، این طرح توسط مشاوران ذیصلاح دیگر و کارشناسان محیط‌زیست مجدداً مورد بازبینی قرار گرفته است.
لطف‌اللهیان در خصوص ضرورت‌هایی تغییر شیوه بهسازی این رودخانه اضافه کرد: طی جلسه‌ای که اخیراً با مشاوران مذکور داشتیم قرار بر این شده است که پس از توافق، برنامه بهسازی رودخانه بالخلی از روزهای آینده توسط پیمانکار اجرا شود.
وی افزود: ساماندهی و بهسازی بستر بالخلی چای، تنها به عملیات عمرانی محدود نشده و اقداماتی در حوزه فضای سبز و زیباسازی و نورپردازی هم در این مسیر انجام می‌شود تا علاوه بر تأمین سلامت و بهداشت شهروندان اردبیلی، بخصوص شهروندان ساکن در حوالی این رودخانه، زیبایی‌های بصری شهر نیز، محیط زندگی شهروندان را دل‌نشین‌تر سازد.
شهردار اردبیل با تأکید به ضرورت مشارکت شهروندان در پاکیزه نگه داشتن رودخانه ادامه داد: از همشهریان هم تقاضا می‌شود زباله‌ها و پسماندهای خود را داخل رودخانه رها نکنند چون به دلیل آب کم رودخانه این زباله‌ها در یک محل ثابت مانده و موجب بوی تعفن و نامطلوب بودن چهره شهر می‌شود.
این تأکیدات البته چندان رعایت نمی‌شود. یکی از شهروندان ساکن در مجاور رودخانه گفت: بارها شده رهگذران زباله‌های خود را در داخل رودخانه رها کرده‌اند و در نتیجه این زباله روزها و ماه ها در همان نقطه باقی می‌ماند.
رضا فرج پور تصریح کرد: هیچ فردی علاقه ندارد در مقابل در خانه‌اش زباله بریزند اما شهروندان به سادگی اطراف رودخانه را آلوده می‌کنند و به عنوان مثال در حالی که شهرداری سطل اشغال در فضای سبز قرار داده اما زباله را درست در کنار سطل روی زمین می‌اندازند.
بخش مهمی از آلودگی پسماند این رودخانه مطابق با اظهارات این شهروند به غفلت شهروندان بازمی‌گردد.
بی‌توجهی به حفاظت از زیست محیط این رودخانه در وضعیتی است که رودخانه بالخلی چای در طول شهر اردبیل کشیده شده و به نوعی وضعیت آن تمامی شهروندان این شهر را متأثر می‌سازد.
در وضعیتی که بارها اظهاراتی مانند صیانت از محیط‌زیست مطرح می‌شود به نظر می‌رسد روند فعلی تحمیل شده به بالخلی چای چندان نمی‌تواند حافظ زیست‌بوم آن باشد. شاید کودکانی که امروز روی پل‌های رودخانه ته‌مانده زیبایی رود را می‌نگرند در سال‌های آتی با بستری خشک و پر از زباله بدون نغمه حیات مواجه شوند.
منبع: مهر
94104
