توقف تسویه آنی با فروشندگان از طریق بانک‌ها به دستور بانک مرکزی از روز پانزدهم آذر ماه متوقف شده است که این موضوع در حالی موجب اعتراض فروشندگان شده است که مدیران بانک مرکزی عنوان می کنند این امر موجب کاهش بسیاری از مغایرت‌ها و اختلالات در پرداخت‌ها می‌شود
تهران امروز- آخر هفته گذشته بيشتر دستگاه‌هاي «pos» فروشگاه‌هاي تهران خاموش بودند. اتفاقي كه باعث سرگرداني و هجوم مردم به عابر بانك‌ها شد. يكي از دلايل خاموش كردن «پايانه‌هاي كارت خوان بانكي» كه به اختصار pos ناميده مي‌شوند، توقف واريز آني وجه به حساب فروشنده است. توقف واريز آني وجه كه در طرحي به نام شاپرك و توسط بانك مركزي اجرا مي‌شود، باعث شده تا تمايل فروشندگان و كسبه براي استفاده از اين دستگاه‌ها كاهش يابد. اما آنچه باعث ازدحام بيش از حد در مقابل دستگاه‌هاي ATM شد، اشكال در سيستم شتاب بود.
اتفاقي كه باعث شد تا فشار بيش از اندازه‌اي به دستگاه‌هاي معدود فعال و مردمي بيايد كه مدت‌هاست به جاي حمل پول نقد، ترجيح مي‌دهند از كارت‌هاي اعتباري بانكي استفاده كنند. اين در حالي است، كه سامان قطبي مديرعامل شاپرك روز جمعه با تاييد اختلال صورت گرفته، گفت: «درطول شبانه‌روز، هفت بار کار تسویه پول از سوی بانک‌ها با فروشندگان صورت می‌گیرد. هرچند احتمال دارد گاهی یکی از این سیکل‌ها به‌دلیل بروز مشکلات در طول روز انجام نشده و در سیکل بعدی اجرا شود.» اما به گزارش تهران امروز، فروشندگان و كساني كه دستگاه‌هاي pos را خاموش كرده‌اند، مدعي هستند گاه تا 72 ساعت تاخير در واريز پول به حساب فروشنده رخ مي‌دهد. بخصوص در آخر هفته اين امر تشديد مي‌شود، به همين دليل ترجيح مي‌دهيم حداقل در اواخر هفته تنها از مردم پول نقد دريافت كنيم كه آن هم مشكلات خاص خودش را دارد.
در حالي مديرعامل شاپرك از اختلال در سيكل‌هاي واريز وجه به حساب فروشندگان مي‌گويد، كه هفته گذشته ناصر حكيمي مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی با اعلام دلایل توقف واریز آنی وجوه خرید توسط این بانک، گفته بود: «نخستین پیامد اجرای تفکیک شبکه pos از شتاب در 24 ساعت گذشته و در جریان واریز یارانه‌های آذرماه خود را نشان داد، زیرا کمترین موارد اختلال و مغایرت را در این مدت نسبت به موعد واریز یارانه‌ها در آبان ماه شاهد بودیم.» به نظر مي‌رسد برخلاف گفته‌هاي حكيمي، اجراي طرح شاپرك و عدم تمايل فروشندگان براي استفاده از دستگاه‌هاي pos باعث ترافيك بيشتر و انتقال حجم ناخواسته‌اي روي شبكه شتاب مي‌شود. اتفاقي كه در آخر هفته گذشته رخ داد؛ در همين خصوص ايسنا گزارش داد: «در پی ایجاد اختلال در شبکه شتاب در روزهای گذشته همین موضوع موجب تاثیراتی در شاپرک نیز شده و اختلالاتی را در سرویس دهی شاپرک به وجود آورده بود هر چند که به سرعت مشکل برطرف شد.» توقف تسویه آنی با فروشندگان از طریق بانک‌ها به دستور بانک مرکزی از روز پانزدهم آذر ماه متوقف شده است که این موضوع در حالی موجب اعتراض فروشندگان شده است که مدیران بانک مرکزی عنوان می کنند این امر موجب کاهش بسیاری از مغایرت‌ها و اختلالات در پرداخت‌ها می‌شود.
توضيح مديرعامل شاپرك
در ابتداي اجراي طرح شاپرك از پريودهاي دو ساعته براي واريز پول به حساب فروشندگان گفته شد و صحبتي از تاخير در اواخر هفته نبود. اما به نظر مي‌رسد در اين سيستم برخلاف انتقال آني، تاخيرهاي ناخواسته كم و بيش رويدادي معمول است. در خصوص مشكلات آخر هفته، سامان قطبی، مدیر عامل شاپرک به ایسناگفت:»پرداخت آنی که توسط بانک‌ها با فروشنده‌ها صورت می‌گرفت ربطی به شاپرک ندارد و یک روش تسویه است که از حدود یک سال ونیم گذشته توسط بعضی بانک‌ها و برخلاف رویه معمول تسویه در سیستم های پرداخت فعال شده بود که از روز پانزدهم آذر ماه با توجه به دستور بانک مرکزی بسته شد. اجرای طرح شاپرک ضمن تسهیل پرداخت‌ها با استفاده از کارت‌های بانکی، بانک مرکزی را قادر می‌کند نظارت دقیق‌تری بر مقررات حاکم بر عملکرد شرکت‌های عرضه‌کننده خدمات پرداخت داشته باشد.» قطبی با بیان اینکه لیکن در هر صورت چندین مرحله واریز صورت خواهد گرفت همچنین در صورت بروز مغایرت، به‌طور معمول ظرف 48 ساعت این مشکل حل و مغایرت برطرف می‌شود. او با بیان اینکه کارتسویه پول ازسوی بانک‌ها با فروشندگان انجام می‌شود گفت: «در این خصوص فروشندگان مطمئن باشند که کمافی السابق کلیه وجوه رسیدها مورد تعهد و پرداخت است و در صورتیکه سوال یا مشکلی دارند مي‌توانند از شرکت‌های طرف قرارداد خود پیگیری کنند.»
امكان اختلال وجود دارد
سامان قطبي، با بیان اینکه شبكه شتاب تا به امروز پاسخگو بوده، بروز اختلال در چنین سامانه هايی را قابل انتظار دانسته و ابراز کرد: «در طراحی و بهره‌برداری از سامانه شاپرک استفاده از تجارب گذشته از اولویت های کاری بوده ودر تداوم خدمت نیز بازخورد از محیط ونتایجی که گرفته می‌شود مهم است.»
قطبی با بیان این که کماکان انتقال پول ازطریق کارت به کارت درخارج ازشعب شبکه بانکی توسط دستگاه‌های خودپرداز صورت مي‌گیرد، گفت: «عمده تراکنش‌هائی که درخرید صورت می‌گیرد (به غیرازموارد خاص) دردنیا بعداز48 ساعت تسویه می‌شود.لیکن براساس رویه ابلاغی بانک مرکزی درشاپرک طی مدت دوتاچند ساعت صورت خواهد گرفت. شبکه پرداخت دربیشترکشورهای دنیا بصورت متمرکز توسط نهادی مشابه شاپرک مدیریت می‌شود لیکن مدل اجرائی شاپرک براساس قوانین حاکم برکشور و تجارب چندساله شبکه بانکی در این خصوص طراحی و پیاده سازی شده است.»
مديرعامل شاپرك سعي كرده با ذكر مثالي، روند اجرايی تسویه مالی بانک مربوطه بافروشندگان را شرح دهد: «به‌طورمعمول حداقل 48 ساعت طول مي‌كشد كه تسويه مالي بانك با دارندگان دستگاه‌هاي pos انجام شود که درطرح شاپرک فعلا طی روزدربازه زمانی دو تاچندساعت عملیاتی شده است؛ به عنوان مثال اگرخریدی در ساعت هفت و نيم صبح صورت گرفته باشد پول به حساب فروشگاه حدودا دوتا سه ساعت بعد از آن واریز می‌شود ولی اگر در ساعت هشت و نیم شب این تراکنش صورت بگیرد فردا صبح واریزپول به حساب فروشنده انجام می‌شود.»
اعتماد از دست رفته مردم
در روزهاي ابتدايي درز خبر توقف انتقال آني به حساب فروشندگان، ايرج نديمي عضو كميسيون اقتصادي مجلس به تهران امروز گفت: «اين اقدام باعث كاهش اعتماد مردم به سيستم بانكي مي‌شود و بهتر است بانك مركزي توضيح دهد چگونه مي‌خواهد اين نگراني را كه در بين مشتريان شبكه بانكي به وجود آمده است برطرف كند.» ايرج نديمي نماينده مردم لاهيجان در مجلس، در خصوص اقدام بانك مركزي گفت: «ما و مردم از شبكه بانكي توقعاتي داريم كه بايد برآورده شود. اولين توقع هم اين است كه تصميم‌ها قبل از اجرايي شدن، كاملا كارشناسي شود. به علاوه اينكه، همه بانك‌ها در هر كاري ابتدا به اين فكر مي‌كنند كه چگونه به سپرده‌گذار خود اطمينان بيشتري بدهند؛ نه اينكه به دليل كندي سيستم سخت‌افزاري اطمينان را در مردم كاهش دهند.»
نديمي معتقد است، عدم واريز آني پول به حساب فروشندگان باعث ايجاد محدوديت و كاهش اعتماد سرمايه‌گذاري را در بر دارد. وي افزود: «در تمام اين مدت سعي شده تا فروشندگان و كاسب‌هاي ما به جاي دريافت پول نقد، از اين پايانه‌هاي فروش استفاده كنند، حالا با اين تصميم نابه‌جا همه فرهنگ‌سازي انجام شده، زير سوال رفته است. در واقع معتقدم اقدام اخير محل نگراني است و با تاييد مشتريان سيستم بانكي همراه نخواهد بود. چرا كه به‌طور طبیعی مردم انتظار دارند که وجوه خود را به‌طور سریع و آنی انتقال دهند و از این دست اقدامات اعتماد و تمایل مردم به استفاده از بانک‌ها را کم می‌کند و سپرده‌گذاری نیز در این راستا کم می‌شود.»
