به گزارش اتاق خبر، با نگاهی به سیاست تازه این وزارتخانه در راستای حمایت از تولید محتوای فاخر و پاک، شاید بد نباشد از زاویه‌ای دیگر به چالش‌ها و مشکلاتی که گریبانگیر فعالان این صنعت در بخش خصوصی شده نگاه کرد و روند چگونگی حمایت‌های لازم را از زبان فعالان این صنعت شنید.
سودآورترین صنعت جهان، این روزها به یکی از مهم‌ترین محورهای توسعه برای کشورهای جهان تبدیل شده است. صنعتی که با مرور نام آن به سرعت بخش نرم‌افزار و ارزش افزوده بالای آن در ذهن مخاطب تداعی می‌شود و بنابر آمارها تنها ۰/۱۸ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را به خود اختصاص داده است. اما با این وجود ایران در طول یک دهه گذشته، گام‌های بلندی در این صنعت برداشته و توانسته است بخشی از بازارهای کشورهای افغانستان، ازبکستان، امارات و کانادا را به خود اختصاص دهد.
شاید به جرات بتوان گفت صنعت فناوری اطلاعات و به ویژه تولید نرم‌افزار بیش از هر صنعت دیگری از روند تحریم‌های بین‌المللی آسیب دیده است، چرا که ماهیت این صنعت روزآمد بودن بر مبنای آخرین تحولات بین‌المللی را می‌طلبد و دور بودن از امکانات لازم باعث شده تا تولید نرم‌افزار در ایران به صنعتی شکننده و نیازمند توجه بیشتر تبدیل شود. این توجه علاوه بر حمایت‌های مالی دولتی، نیازمند حمایت‌های معنوی در سایه گسترش روابط بین‌المللی تا درکنار استفاده از تجربه‌های پیشگامان این عرصه، بتوان بازاری مطمئن برای عرضه محصولات ایرانی فراهم کرد. اما این صنعت پولساز همچنان در فضای پسابرجام با مشکلاتی دست به گریبان است که حل گره بسته آن به دستان دولتمردان و مشارکت سایر بخش‌های خصوصی میسر خواهد شد. در این میان فعالان این عرصه معتقدند تسهیل قوانین، حذف آیین‌نامه‌های مشکل‌ساز و توسعه روابط بین‌الملل نه‌تنها باعث حل مشکلات تولیدکنندگان خواهد شد، بلکه با افزایش اشتغالزایی در ایران و زمینه‌ساز افزایش درآمدهای کشور نیز می‌شود.
نرم‌افزارهای کاربردی، نقطه قوت ایران
به دلیل ماهیت فعالیت شرکت‌های نرم‌افزاری در قالب بنگاه‌های کوچک اقتصادی، آمار چندان دقیقی از تعداد فعالان داخلی این صنعت وجود ندارد، اما با نگاهی به ۳ هزار شرکت زیرمجموعه سازمان نظام صنفی رایانه (نصر) می‌توان این‌گونه تخمین زد که در این صنعت ظرفیت بالایی وجود دارد که نیازمند حمایت برای گسترش فعالیت‌های بیشتر است. از سوی دیگر یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان صنعت نرم‌افزار در ایران، مشکل قانون کپی‌رایت و آثار نبود آن بر صنایع نرم‌افزاری است. مشکلی که طبری نیز به آن اشاره و تاکید دارد و لازمه آن را بعد از همکاری بخش خصوصی و دولتی، عضویت در کنوانسیون «برن» می‌داند. کنوانسیونی که بر مبنای آن نرم‌افزارهای تولیدی در کشورهای عضو، مورد حمایت قوانین کپی‌رایت قرار می‌گیرند و یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های اصلی تولیدکنندگان نرم‌افزار را از میان برمی‌دارد چراکه در حال حاضر نیز آثار ایرانی در حدی از کیفیت قرار دارند که شایستگی حمایت‌های بین‌المللی و دوری از آسیب‌های کپی‌رایت را دارند.
شاهین طبری، رییس کمیسیون نرم‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه در این زمینه به بحث تولید نرم‌افزارهای آموزشی و کاربردی اشاره می‌کند و آن را نقطه قوت ایران در صنعت تولید نرم‌افزار می‌داند. وی با تاکید بر این نکته که هر یک از نرم‌افزارها در روند تولید خود از استاندارد خاصی پیروی می‌کنند، به صمت گفت: «در برخی زمینه‌ها از جمله نرم‌افزارهای طراحی صنعتی و یا سایر نرم‌افزارهای مشابه، ما نسخه بومی نداریم و کاربران ایرانی از نرم‌افزارهای شناخته شده در سطح بین‌المللی استفاده می‌کنند. »
طبری در تشریح سخنان خود دلیل این امر را شناخته شدن و استاندارد بودن نرم‌افزارهای بین‌المللی دانست و به توجیه اقتصادی نداشتن این نرم‌افزارها برای تولیدکنندگان ایرانی اشاره کرد و افزود: «در طول سال‌های گذشته و با فعال‌تر شدن صنعت فناوری اطلاعات در ایران، کارهایی در این زمینه انجام شده، اما همچنان تمایل مصرف‌کنندگان به نرم‌افزارهای شناخته‌شده، است و فعالان صنعت تولید نرم‌افزار در زمینه‌هایی مانند تولید اپلیکیشن بیشتر فعال شده‌اند. »
از حمایت دولت تا افزایش اشتغال
باید به این موضوع نیز توجه داشت که ایران در تولید نرم‌افزار نه‌تنها در بخش رایانه، بلکه در بخش نرم‌افزارهای تلفن همراه نیز پیشرفت‌های زیادی داشته است. همزمانی این روند رشد با توسعه ابزارهای هوشمند مانند تلفن‌های همراه می‌تواند سهم ایران را از تولید نرم‌افزار افزایش دهد و بیشتر محصولات تولیدی نیز نرم‌افزارهایی کاربردی هستند که به کاربران امکان استفاده هرچه بیشتر از گوشی‌های تلفن همراه را می‌دهند. با سرعت رشد بالای فعالان تولید نرم‌افزارهای تلفن همراه در ایران و تنوع تولید آنان نمی‌توان رقم دقیقی برای تولید نرم‌افزارهای تلفن همراه ارائه داد، اما به گمان سعید رسول‌اف، رییس سندیکای تولیدکنندگان نرم‌افزارهای تلفن همراه این رقم تا یک سال و نیم گذشته حدود ۱۶ تا ۲۰ هزار نرم‌افزار بود. که با سرعت رشد بالای تولید، استقبال خوب مصرف‌کنندگان و جذابیت این صنعت برای فعالان آن می‌توان به جرات گفت اکنون به ۲ تا ۳ برابر افزایش یافته است.
مهدی میرمهدی، رییس اتحادیه صنف فناوران رایانه، افزایش سهم ایران در تولید نرم‌افزار را وابسته به حمایت دولت از صنایع مرتبط می‌داند و با اعتقاد بر این نکته که بسیاری از فعالان این صنعت در قالب صنایع کوچک فعالیت دارند، حمایت دولت را زمینه‌ساز افزایش سهم در منطقه می‌داند.
میرمهدی به لزوم افزایش سرمایه‌گذاری در صنایع نرم‌افزاری اشاره کرد و به صمت گفت: «حوزه فناوری به سرعت در حال تغییر است و ایران برای حضور در سطح بین‌المللی نیازمند حضور سرمایه‌گذارانی است که از طرح‌های تولیدی حمایت کنند. علاوه بر این باید توجه داشت که ما در بخش نرم‌افزاری از مهارت زیادی برخورداریم و در صورت حمایت هرچه بیشتر از برنامه‌نویسان ایرانی می‌توانیم بر این مهارت تکیه کرده و در سطح بین‌المللی جایگاهی در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات برای خود بیابیم. »
وی در ادامه سخنان خود به این موضوع اشاره کرد که بخش خصوصی برای گسترده‌تر کردن فعالیت‌های خود در صنایع نرم‌افزاری باید از حمایت‌های مادی و معنوی بهره‌مند شود. این حمایت‌ها نه به عنوان حمایت مالی بلکه با عنوان‌هایی مانند حل مشکلات بیمه، دارایی، مالیات، حل مشکل ساختمان و چالش‌هایی که تولیدکنندگان با سازمان‌هایی مانند شهرداری یا سازمان برق و آب دارند، خلاصه می‌شود. مشکلاتی که در صورت حل شدن زمینه‌ساز افزایش شغل و استفاده از نیروی انسانی خواهد شد چرا که در حال حاضر بسیاری از نیروهای متخصص ایرانی در زمینه صنعت نرم‌افزار با پدیده فرار مغزها مواجه می‌شوند و به سرعت از سوی کشورهای اروپایی و حتی امریکایی جذب شده و به انجام سفارش‌های آنان مشغول می‌شوند. این پدیده نه‌تنها با جابه‌جایی فیزیکی میان دو کشور، بلکه گاهی بدین صورت رخ می‌دهد که فرد با وجود حضور در کشور خود، به جای تولید محتوا و نرم‌افزار برای صنعتگران و سرمایه‌گذاران ایرانی، از شرکت‌های خارجی پیشنهادهایی دریافت می‌کند و مشغول به تولید نرم‌افزار برای کشورهای رقیب می‌شود، امری که در طولانی‌مدت باعث افزایش رتبه آن کشور با استفاده از نیروی بومی ایرانی می‌شود.
بنا بر این گزارش، می‌توان گفت سیاست تازه وزارت ارتباطات در زمینه تولید محتوای فاخر و پاک به توسعه هرچه سریع‌تر این صنعت کمک خواهد کرد، اما پیش از هرچیز باید باز هم نگاهی به مشکلات این صنعت و گستره آن انداخت تا بتوان سهم ناچیز این صنعت پولساز را از تولید ناخالص داخلی ایران افزایش داد.
منبع: صمت
