اتاق خبر - «هیلاری کلینتون» از حزب دموکرات و «دونالد ترامپ» نامزد حزب جمهوریخواه چهره های سیاسی هستند که در انتخابات درون حزبی توانسته اند از رقیبان پیشی بگیرند و خود را در قامت نامزدهای نهایی ریاست جمهوری آمریکا مطرح سازند.
پیروزی هر یک از نامزدهای 2 حزب اصلی آمریکا نه تنها در حوزه داخلی آمریکا بلکه بر روابط بین المللی این کشور و تحولات جهانی نیز تاثیر خواهد گذاشت، از جمله ممکن است برنده شدن هر یک از این 2 حزب بر توافق هسته ای با ایران نیز اثرگذار باشد. کارشناسان بر این باورند که مواضع کلینتون و ترامپ در قبال برجام تا حدود زیادی همسو با مواضع حزبی آنان است. از آن جا که این توافق در زمان دموکرات ها حاصل شد و دستاوردی برای دولت اوباما بود، احتمال آن می رود که در صورت پیروزی جمهوریخواهان، تغییر رویکردی در قبال برجام و اجرای آن اتفاق بیافتد.
گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا در راستای بررسی و تحلیل روند و نتایج احتمالی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که هشتم نوامبر ۲۰۱۶ (۱۸ آبان ۱۳۹۵) برگزار می شود به سراغ زاهد، مدرس دانشگاه و تحلیلگر مسایل سیاسی و بین المللی رفت.
مدرس تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی در این گفت وگو به تشریح ساختار سیاسی آمریکا، مواضع کلینتون و ترامپ در مسایل داخلی و خارجی و اثرگذاری این انتخابات در تحولات بین المللی پرداخت.
وی در این گفت وگو بر نقش ساختار در تصمیم سازی های آمریکا تاکید کرد و یادآور شد که در آمریکا شخصیت ها چندان اثرگذار نیستند و حتی شخصیتی چون «باراک اوباما» رییس جمهوری کنونی که نگاهش چندان با ساختار سیاسی آمریکا همخوانی نداشت، مجبور شد که درون ساختار و قواعد آن بازی کند.
به گفته زاهد، شانس کلینتون برای پیروزی بیشتر است. همچنین این از معدود انتخاباتِ آمریکا است که ستادهای انتخاباتی رقابتی منفی را در پیش گرفته اند تا نامزد رقیب به قدرت نرسد. در واقع این انتخابات به نوعی رقابت بین غیرمحبوب ها است.
در ادامه، مشروح گفت و گوی ایرنا با زاهد آمده است:
***ایرنا: همانطور که اطلاع دارید «تد کروز» و «جان کسیک» از انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان کنار کشیدند؛ با توجه به این که ترامپ تنها گزینه باقی مانده جمهوریخواهان در انتخابات آمریکا است آیا می توان اینک با قطعیت ترامپ را گزینه نهایی جمهوریخواهان دانست؟
**زاهد: به نظر می رسد که اختلاف نظر بسیار عجیبی درون حزب جمهوریخواه وجود دارد. برای بسیاری از شخصیت های متنفذِ جمهوریخواه باورپذیر نیست که شخصیتی مانند ترامپ میراث سنتی محافظه کاران در آمریکا را نمایندگی کند. با این حال گویا جمهوریخواهان ناچار خواهند بود از ترامپ حمایت کنند.
***ایرنا: با توجه به این که برخی چهره های برجسته حزب جمهوریخواه از منتقدان جدی ترامپ هستند، آیا این شخصیت ها می توانند فرد دیگری را به عنوان نامزد نهایی جمهوریخواهان معرفی کنند یا این که ناگزیر باید از ترامپ حمایت کنند؟
**زاهد: به 2 دلیل کنگره نهایی جمهوریخواهان مجبور می شود از ترامپ حمایت کند. دلیل نخست این که جمهوریخواهان فرصت چندانی ندارند که فرد دیگری را جایگزین وی کنند چرا که در این صورت نمی توانند به چالش ها و پرسش ها در زمینه کنار گذاشتن ترامپ پاسخ دهند. از این رو کنار گذاشتن ترامپ می تواند آثار فرو ریزنده بیشتری میان جمهوریخواهان داشته باشد.
دلیل دوم این است که ساختار سیاسی آمریکا مانند کشور ما نیست که شخصی همچون احمدی نژاد بیاید و کل برنامه چهارم را دور بیاندازد یا سازمان برنامه و بودجه را منحل کند. ایالات متحده آمریکا ساختار سیاسی قدرتمندی دارد و در آن شخصیت ها چندان اثرگذار نیستند. حتی شخصیتی چون اوباما که چندان با ساختار سیاسی آمریکا همخوانی نداشت مجبور شد که درون ساختار و قواعد آن بازی کند.
بر این باورم که در آمریکا ساختار و نظام موثرتر از فرد عمل می کند، از این رو زمانی که رییس جمهوری وارد کاخ سفید می شود کل ساختار اداری را مبتنی بر روابط حزبی سازماندهی می کند.
سران حزب جمهوریخواه ناچارند که با ترامپ به یک فرمولی برسند، داد و ستد کنند و از او تعهداتی در زمینه چگونگی بازی در این ساختار و قواعد حزبی و سیاسی بگیرند. با این حال وی به هیچ وجه چهره ایده آل و مورد نظر آن ها نخواهد بود.
بر اساس نظرسنجی های مختلفی که موسسه هایی مانند «گالوپ»، «سی.ان.ان»، «ان.بی.سی» و دیگران انجام داده اند، 47 درصد آمریکایی ها در زمینه چرایی انتخاب ترامپ گفته اند برای این که می خواهیم هیلاری کلینتون رییس جمهور نشود رای می دهیم. آن ها نگفته اند برای این که ترامپ رای بیاورد رای می دهیم. زمانی که از طرفداران حزب دموکرات این پرسش مطرح شد آن ها گفتند رای می دهیم تا ترامپ رییس جمهور نشود و نه این که هیلاری کلینتون دارای فضلیت است.
به نظر می رسد این انتخابات جزو معدود انتخاباتِ آمریکا است که ستادهای انتخاباتی رقابت می کنند تا نامزد رقیب به قدرت نرسد، نه این که نامزد خودشان پیروز شود. در واقع این انتخابات به نوعی رقابت بین غیرمحبوب ها است و از این رو در این دوره شاهد نوعی رقابت منفی خواهیم بود.
***ایرنا: با توجه به شرایط داخلی آمریکا، رقابت میان ترامپ و کلینتون چه نتیجه ای خواهد داشت و برنده احتمالی چه کسی است؟
**زاهد: با توجه به شرایط کنونی، کلینتون رییس جمهور آمریکا می شود اما یک نگرانی جدی وجود دارد مبنی بر این که نکند نیروهای حاشیه ای، ضدساختار و افراطی در غیاب جامعه مدنی قدرتمند آمریکا به قدرت برسند.
فعالیت ترامپ باعث شده است نهادهای مدنی که چندان از نظام سیاسی راضی نیستند و به طور معمول حدود 40 تا 45 درصد در انتخابات شرکت می کردند، حالا شکل پویاتری پیدا کنند. پیش بینی می شود برای جلوگیری از ادامه سیاست های اوباما یا از ترس این که مبادا ترامپ رییس جمهور شود درصد بالاتری در این انتخابات شرکت کنند. نظرسنجی ای که چند روز پیش انجام شد نشان داد که آرای کلینتون 13 درصد بیشتر از ترامپ است. پس با عدد، منطق و سابقه تاریخی انتخابات آمریکا، ترامپ نباید رییس جمهور آمریکا شود اما ممکن است همه چیز عوض شود.
***ایرنا: با توجه به پیش بینی شما اگر دموکرات ها برنده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشند، برجام و روابط با ایران به چه سمت و سویی پیش می رود؟
**زاهد: اگر کلینتون رییس جمهور آمریکا شود به طور طبیعی از میراث برجام پاسداری می شود زیرا وی خود عضوی از این فرایند بوده است. وی به تقویت برجام کمک خواهد کرد اما در مورد مواضع ایران در مساله حقوق بشر و فلسطین، فشار آمریکا به نسبت دوره اوباما بیشتر خواهد شد چرا که کلینتون به اسراییلی ها نزدیکتر و لابی های او با عرب ها بیشتر است.
***ایرنا: اگر جمهوریخواهان برنده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشند، چه شرایطی برای برجام و نوع رابطه با ایران پیش می آید؟
**زاهد: ترامپ با ایران و اعراب مشکل عمیقی خواهد داشت. همچنین پیروزی ترامپ فشار امنیتی و بین المللی را بر ما افزایش خواهد داد. از آنجا که ترامپ با شرکت های بزرگ تولید تسلیحات ارتباط دارد و با قدرت های مالی و شرکت های نفتی نزدیک است در راستای منافع این شرکت ها و نهادها برخوردهای سخت آمریکا افزایش پیدا می کند. در این شرایط تمایل آمریکایی ها برای این که نشان دهند هنوز قدرت نخست دنیا هستند افزایش پیدا می کند. جمهوریخواهان یکی از بزرگترین نقاط ضعف دولت اوباما را فقدان عملگرایی وی می دانند که قدرت گرفتن دوباره روسیه پیامد آن بود.
به رغم آن که ترامپ گفته است برجام را پاره خواهد کرد اما در مورد برجام یک استثنا وجود دارد. در واقع از آنجایی که برجام برآمده از یک توافق منطقه ای و بین المللی است کار برای ترامپ سخت است. در این میان، آمریکا تنها با دولت ایران طرف نیست بلکه دولت های قدرتمند دیگر جهان (کشورهای 1+5) و شورای امنیت هم طرف مقابل او هستند. در مورد برجام، آمریکایی ها امتیازهای ما را از بین نخواهند برد اما به تدریج ما را محدود خواهند کرد یعنی بدون این که سیاست اعلانی داشته باشند به صورت اعمالی تلاش خواهند داشت تا برجام را زمینگیر کنند.
***ایرنا: در صورت موفقیت نامزدهای احزاب دموکرات یا جمهوریخواه شاهد چه دگرگونی هایی در رویکرد ایالات متحده در جهان و به ویژه روابط با کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی خواهیم بود؟
**زاهد: به صورت راهبردی بین جمهوریخواهان و دموکرات ها شاهد تفاوت چشمگیری در مورد آینده روابطشان در منطقه نخواهیم بود. آمریکایی ها در یک برنامه 50 ساله دنبال خروج از خاورمیانه خواهند بود چرا که اولویت های تازه ای پیدا کرده اند. این اولویت ها دارای چند محور است؛ نخست این که از نظر اقتصادی آمریکا هر چه جلوتر می رود، توان این را نخواهد داشت که دست های خود را به همه جای دنیا دراز کند، بنابر این آمریکایی ها مجبور می شوند که خود را محدود کنند. آمریکایی ها در 50 سال آینده به دنبال کنترل قدرت روزافزون چین خواهند بود، پس به سمت آسیای جنوب شرقی خواهند رفت.
تحولات 10 سال اخیر همچون ماجرای داعش و رشد بنیادگرایی نشان داده است که بدون حل مساله فلسطین و بدون از بین بردن منبع نفرت جوانان مسلمان، آمریکایی ها و غربی ها روی آرامش را نخواهند دید. از این رو مسایل خاورمیانه و به ویژه فلسطین همچنان روی میز رییس جمهوری بعدی آمریکا خواهد بود.
ایرنا
94110
