دکتر علی قنبری*
اتاق نیوز- قیمت ارز هم مانند کالاهای دیگر، تابع میزان عرضه و تقاضا و تا حدودی شرایط روانی بازار است. نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که در چند سال گذشته مسئولان اقتصادی و دولت با سیاست‌هایی که اتخاذ کرده‌اند قیمت ارز را ثابت نگه داشتند. چنین وضعیتی را می‌توان به وضعیت فنری تشبیه کرد که با فشار زیادی پایین نگه داشته و اجازه حرکت به آن داده نمی‌شود و با کوچکترین حرکت و برداشتن فشار از روی آن، این فنر به بدترین حالت ممکن از جای اصلی خود خارج می‌شود. ثابت نگه داشتن قیمت ارز در سال‌های گذشته و برداشتن فشار از روی بازار آن، در شرایط فعلی مشکلات زیادی را در بازار ارز ایجاد کرده است.
طبق بررسی‌ها و نظرات کارشناسی قیمت دلار باید هر ساله متناسب با مابه‌التفاوت میزان تورم داخلی و خارجی افزایش یابد. بر این اساس اگر به درستی محاسبه کنیم مشخص می‌شود نرخ ارز اگر به صورت نرمال و صحیحی افزایش می‌یافت شاید اکنون هم به همین رقم می‌رسید اما بانک‌مرکزی به نحو غیرمنطقی و غیرکارشناسانه‌ای در این سال‌ها از افزایش قیمت‌ها جلوگیری کرد و قیمت‌ها را پایین نگه داشت و اجازه افزایش تدریجی قیمت‌ها را نداد. اکنون بعد از سال‌ها، شرایط تحریم‌ها این وضعیت بحرانی را در بخش ارزی کشور ایجاد کرده است.
گفتنی است در سراسر دنیا بانک‌مرکزی مسئول تعیین قیمت ارز است و قیمت ارز و نوسانات آن بر اساس دستورات و سیاست‌های این نهاد تعیین می‌شود و اینکه بیان می‌شود نرخ ارز بازار آزاد توسط یک نفر در بازار آزاد تعیین می‌شود جای تامل و بررسی دارد. اگر واقعا قیمت ارز توسط یک نفر تعیین می‌شود و این همه اختلال و آشفتگی در بازار ناشی از تعیین قیمت توسط این فرد است، چرا با این فرد برخورد نمی‌شود و وضعیت بازار را مناسب نمی‌کنند. با بیان چنین ادعاها و مطالبی سوالی به ذهن می‌رسد که پس در این میان مسئولیت قانونی بانک‌مرکزی چیست؟ چرا با اتخاذ سیاست‌های صحیح سعی در کنترل بازار نمی‌کند. عملکرد و برخورد بانک‌مرکزی در این شرایط خود موجب نوسان بازار شده است و صحبت‌های مقامات مسئول این نهاد در برخی موارد خود باعث بروز مشکلاتی شده است. عامل دیگری که زمینه بروز مشکلات را ایجاد کرده سیاست‌های ناپایدار در بخش‌های اقتصادی است.
ایجاد شرایط ناپایدار و نامطمئن در بخش‌های اقتصادی و صدور بخشنامه‌ها و دخالت در کار بانک‌مرکزی سبب شده است که شرایط اقتصادی ثبات لازم را نداشته باشد. افزایش نقدینگی در جامعه از دیگر مواردی است که نباید از نظر دور داشت. میزان نقدینگی در دوره فعالیت دولت‌های نهم و دهم از 60 هزار میلیارد تومان به بیش از 400 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. ناگفته پیداست که افزایش نقدینگی افزایش تورم را به دنبال دارد. در این شرایط هنوز می‌توان با انجام اقداماتی نوسان ارزی موجود را کنترل و مدیریت کرد و با اتخاذ سیاست‌های اصولی و ایجاد ثبات و اطمینان در بازار وضعیت را آرام کرد. ذخیره ارزی موجود در کشور هم در حدی است که می‌توان با اتکا به آن ثباتی را در بازار ایجاد کرد. اتکا به این اظهارات که قیمت‌ها صوری است و شرایط حباب در بازار وجود دارد کار صحیحی نیست. اقدامات غیرکارشناسی باعث بروز چنین شرایطی شده است و اکنون دولت باید شرایط را به ثبات برساند. قیمت دلار هم مانند تمام کالاهای دیگر مشروط به میزان عرضه و تقاضاست. اگر بتوان با اتخاذ سیاست‌هایی دلار مورد نیاز را تامین و مردم را از ثبات بازار مطمئن کرد ناآرامی‌های روانی برطرف می‌شود. پس از آن هم باید با در پیش گرفتن سیاست‌های صحیح امنیت را در بازار ایجاد کرد. البته تنها وعده یا بیان برخی مطالب نمی‌تواند شرایط را آرام کند، مردم باید در عمل ثبات تصمیم‌گیری‌ها و شرایط پایدار را ببینند. اگر قرار باشد سیاست‌ها مدام تغییر کند مشکل حل نمی‌شود. اکنون باید شرایط را آرام کرد و سپس با اتخاذ سیاست‌های درازمدت مشکل موجود را صحیح و ریشه‌ای حل کرد.
