مزایای تجارت الکترونیکی و خرید اینترنتی بیشمار است اما معایبی هم دارد که مي‌توان به عدم تناسب میان کالای تحویل داده شده با کالایی که در نمایشگاه به نمایش در مي‌آید، اشاره کرد. تجارت الکترونیک که از آن به عنوان یک تسریع‌کننده مهم در افزایش بهره وری و رشد اقتصادی نام برده مي‌شود، از جمله مباحثی است که همواره در شرکت‌های دولتی و خصوصی مورد توجه قرار مي‌گیرد. طبق گزارش‌های انجام شده، میزان استفاده بازرگانان ایرانی از اینترنت برای برقراری ارتباط مالی با مشتریان، در داخل کشور رتبه 17 و در دنیا رتبه 116 را به خود اختصاص داده است. همچنين گفته مي‌شود كه تجارت الکترونیک دارای بخش خرده فروشی و عمده فروشی است که معمولا در فضای مجازی بخش خرده فروشی آن بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. سال گذشته مردم تقریبا 50 هزار میلیارد تومان خريد اينترنتي انجام داده‌اند. آن‌طور كه عضو هیات مدیره و دبیر انجمن صنفی کسب وکار اینترنتی مي‌گويد هم استقبال مردم از خريد‌هاي اينترنتي سالي 60 درصد افزايش داشته است. البته برای آنکه بتوانیم قضاوت صحیحی در این خصوص داشته باشیم نیازمند یک شاخص مهم هستیم که نسبت جمعیت یکی از آنهاست. به هرروي در بسیاری از کشورهای دنیا خریدهای اینترنتی رونق یافته است. این نوع از خرید مزایای بسیاری دارد که یکی از آن‌ها می‌تواند کمک به کاهش ترافیک در سطح شهر باشد. حال چند سالی است که خرید‌ها و کسب و کار‌های اینترنتی در ایران نیز فعال شده است اما به گفته عضو هیات‌مدیره و دبیر انجمن صنفی کسب وکار اینترنتی هنوز راه طولانی‌ای برای فرهنگ سازی این مقوله در ایران وجود دارد. رضا الفت نسب در گفت‌و‌گو با «قانون» از وضعیت کسب و کار اینترنتی در ایران می‌گوید:
چه تعداد فروشگاه اینترنتی در ایران فعالیت می‌کنند؟
تعداد فروشگاه‌های اینترنتی در کشور که رسما فعالیت می‌کنند و نماد اعتماد الکترونیکی را از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کرده‌اند، از ۹ هزار فروشگاه گذشته است. حدود سه سال پیش وزارت صنعت، معدن و تجارت، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی را موظف کرد که کسبوکارهای اینترنتی را ساماندهی کند. این تصمیم منجربه وضع یکسری قوانین و دستورالعمل‌هایی شد که در‌‌نهایت لوگویی را به نام «نماد اعتماد» طراحی کردند. فروشگاه‌های اینترنتی طبق یک شرایطی می‌توانند این لوگو را دریافت کرده و دروب‌سایت‌های خود قراردهند. این تنها مجوزی است که به‌طور رسمي‌به کسبوکارهای اینترنتی داده می‌شود. مردم هم می‌توانند ابتدا این لوگو را مشاهده کرده و بعد از آن نسبت به خرید اینترنتی خود اقدام کنند. توصیه به کاربران این است که روی این نماد کلیک کرده تا بتوانند از مجوزدار بودن فروشگاه اینترنتی مدنظر خود مطمئن شوند.
آیا این نماد اعتماد، قابل هک شدن است؟
بعضی افراد این لوگو را جعل کرده و عکس آن را در فروشگاه اینترنتی بدون مجوز خود قرارمی‌دهند. کاربر اگرروی عکس کلیک کند متوجه تقلبی بودن آن خواهد شد چرا که لینک نماد برای مشاهده مشخصات بیشتر باز نمی‌شود. به هر حال توصیه ما این است مردم از سایت‌هایی خرید کنند که نماد اعتماد داشته باشند.
شرایط دریافت مجوز برای راه‌اندازی فروشگاه‌های اینترنتی چیست؟
باید فرآیند خرید در سایت مشخص باشد، سایت قابلیت ارائه فاکتورو پیش فاکتور را براي مشتری داشته و محصول آن‌ها مجاز باشد و یکسری شرایطی که بسیار آسان است البته این نماد تنها به سایت و فرآیند خرید داده می‌شود نه به محتوا، البته برخی اصناف و سازمان‌های دولتی به غیر از دریافت نماد می‌گویند این فروشگاه اینترنتی باید از ما هم مجوز فعالیت را دریافت کند.
رسیدگی به جرایم کسبوکارهای اینترنتی با چه فرآیندی انجام می‌شود؟
اگر یک کاربر از سایتی که دارای «نماد اعتماد» بود خرید کرد و آن سایت به هر دلیلی مشکلی را برای آن فرد ایجاد کرد، می‌تواند روی آپشن «شکایت» که در نماد اعتماد سایت وجود دارد کلیک کرده و شکایت خود را اعلام کند. شعار ما در انجمن صنفی هم همین است که حامي‌خریداران اینترنتی هستیم. بازهم اگر شکایتی را متوجه شویم به آن رسیدگی می‌کنیم. البته تلاش ما این است که به این شکایات به صورت کدخدا منشانه رسیدگی کنیم. اما اگر شاکی مقاومت کرد و راضی نشد در آن مرحله می‌تواند شکایت خود را از مراجع قضایی پیگیری کند.
تخلف فروشگاه‌های اینترنتی بیشتر درکدام زمینه‌هاست؟
از ۲۰ تا ۳۰ شکایتی که در طول یک‌ماه به دست ما می‌رسد نهایتا یک شکایت از طریق قوه قضاییه حل می‌شود. عمده گلایه‌ها نیز بیشتر روی دیر رسیدن کالای خریداری شده به دست مشتری است که این مورد هم تقصیر فروشگاه نیست و مربوط به شرکت پست است. مورد دیگر نیز شکایت از شرکت‌هایی است که اقدام به فروش HOST می‌کنند. در این زمینه هم سازمان تنظیم مقررات رادیویی به عنوان سازمان تخصصی آن حوزه باید مقرراتی را در این زمینه وضع کند که تا به حال این کار را انجام نداده است. ما در این زمینه قانون و استاندارد مشخصی نداریم. اما شکایاتی که به سمت پلیس فتا می‌رود فرق دارد. گفته می‌شود این شکایت در خصوص فروش‌های غیر مجاز است که لوازم خانگی و موبایل ۳۵ درصد این شکایات را تشکیل می‌دهد که البته این آمار از نظر ما قابل بررسی است. شکایات برای ما به این ترتیب نمی‌آید اما پلیس فتا این آمار را به صورت کلی اعلام کرده است یعنی در خصوص فروشگاه‌های دارای نماد و هم غیر مجاز‌ها.
آماری از فروشگاه‌های اینترنتی غیرمجاز در دست هست؟
از زمانی که شرکت پست و بانک‌ها، فروشگاه‌ها را به دریافت نماد اعتماد الزام کردند تعداد آن‌ها کم شده است. اما به هرحال چند هزارتایی از آن‌ها در کشور فعالیت می‌کنند. البته شاید رسما فروشگاه اینترنتی هم نباشند و به صورت بازار‌یاب فعالیت کنند. بعضی از آن‌ها هم می‌آیند در شبکه‌های اجتماعی محصولات خود را مي‌فروشند. در این زمینه موردی وجود داشت که۹۰۰ میلیون تومان کلاهبرداری شده بود. البه برخی فروشگاه‌های مجاز هم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. با کلیلک روی نماد می‌توان مجاز را از غیر مجاز بودن آن‌ها تشخیص داد.
مردم در ایران چه اندازه از خریدهای اینترنتی استقبال می‌کنند؟
عدد و رقم‌های خریدهای اینترنتی واقعا شفاف نیست. پست یکی از سازمان‌هایی است که آماری در این زمینه دارد و آماری را نیز بانک‌ها با استناد به تراکنش‌های صورت گرفته ارائه می‌دهند. اما به طور میانگین آمارها نشان می‌دهد که سالانه خریدهای اینترنتی بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته است.
دریافت مالیات بر ارزش افزوده از خریدهای اینترنتی چگونه محاسبه می‌شود؟
شنیده‌ایم اداره مالیات چند سالی است این موضوع را دنبال می‌کند. نقص‌هایی در این زمینه وجود دارد که باید برطرف شود. برای مثال سایت‌هایی را داریم که واسطه هستند و برای رستوران‌ها کار می‌کنند، یا اینکه برای سایت‌های دیگر آگهی گرفته می‌شوند، اداره مالیات به این سایت‌ها گفته است بحث مالیاتی آن سایت یا رستوران برعهده فروشگاه واسطه است. این قسمت از کار ایراد دارد.
مورد دیگر درخصوص فروش کالاهای غیرمجاز در فروشگاه‌های اینترنتی است. این مورد را چگونه پیگیری می‌کنید؟
شرط عضویت در انجمن برای فعالیت فروشگاه‌ها این است که نماد اعتماد داشته باشند و در صورت داشتن این نماد نخواهند توانست کالای غیر مجاز به فروش برسانند. در این زمینه پلیس فتا ورود و اعلام کرده فروش لیست مشخصی از اجناس در فروشگاه‌های اینترنتی ممنوع است. ما هم به عنوان بخش خصوصی اگر موردی را مشاهده کنیم حتما تذکر خواهیم داد.
منبع: روزنامه قانون
