اتاق نیوز- روند پیشرفت فناوری ارتباطات به گونه یی است که جهان امروز را تبدیل به جهان بدون مرز کرده است؛ در چنین بستری تکیه بیش از حد بر سیاست های سلبی و محدودکننده افزون بر هزینه زا بودن آن، مانع از بهره برداری مثبت از این عرصه خواهد شد. ما برای حفظ دستاوردهای فرهنگی مان چاره ای نداریم که خود را در کنار دیگر فرهنگ ها قرار دهیم و از رویارویی با آنها نهراسیم.
«علی جنتی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش در هجدهمین گردهمایی معاونان اجتماعی ناجا از بی اثر بودن اقدامات انجام شده در خصوص جمع آوری دیش های ماهواره سخن گفت و تاکید کرد که با پیشرفت فناوری ارتباطات در آینده برای دریافت امواج ماهواره یی حتی دیگر نیاز به دیش هم نخواهد بود. وزیر ارشاد پیشتر نیز گفته بود که بیش از 70 درصد از تهرانی ها بیننده شبکه های ماهواره یی هستند.
توجه وزیر ارشاد به تغییرات گسترده فناوری و سرعت این تغییرات این امید را ایجاد می کند که مسوولان و مقامات دریابند سیاست های سلبی و محدودیت ساز گذشته دیگر کارایی ندارد و باید با روش های ایجابی در این زمینه اقدام کرد.
هنوز هم زمانی که نوارهای کاست یا ویدیو ممنوع بود را به یاد داریم. جار و جنجال جمع آوری دیش های ماهواره هم که هر از گاهی به راه می افتد. فیلترینگ شبکه های اجتماعی نیز در سالهای اخیر به قوت خود باقی است. بنابراین وقت آن است که از مسوولان بخواهیم در نگاهی ارزیابانه حاصل بهره گیری از این روش ها را مورد توجه قرار دهند و برای آینده برنامه ریزی کنند.
طی دو دهه گذشته با 2رویکرد سلبی و ایجابی به استقبال رسانه های دیجیتالی رفته ایم اما وزن استفاده از این روش ها به یک میزان نبوده است. این درحالی است که با نگاهی به عملکردمان در این خصوص به سادگی می توان نتیجه گیری کرد که کدام رویکرد موفقیت های بیشتری به دنبال داشته و اهداف مورد نظر را ساده تر محقق کرده است.
در این سال ها راهبرد سلبی قوی تر از راهکارهای ایجابی در استفاده از فناوری های نوین مطرح بوده است. دلایل و بهانه هایی نیز برای این وضعیت وجود دارد. برخی با تکیه بر «ناآشنایی عمومی» از آسیب های عرصه مجازی بر ضرورت گسترش فیلترینگ، کم کردن سرعت اینترنت و... تاکید می کنند. مصداق این مدعا بسیاری از معضلات اجتماعی مانند افزایش طلاق یا خیانت و.. است که بدون توجه به لایه های پنهان و ریشه های اجتماعی اش به گردن برنامه های ماهواره ایی می افتد.
اگرچه نمی توان انکار کرد که هر فناوری آثار مخربی و پیامدهای منفی نیز به همراه دارد اما در دنیای امروز که فناوری ارتباطات هر روز پیشرفته تر می شود و سرعت اطلاع رسانی فرا تر از تصور دیروزمان افزایش یافته است نمی توان برای کاهش این پیامدهای منفی از شیوه های قدیمی بهره گرفت. به همین خاطر است که استفاده از روش های تازه تر مانند فیلترینگ هوشمند را باید گامی رو به جلو دانست زیرا با فاصله گرفتن از شیوه های سلبی سنتی به سوی بهره گیری از روش های ایجابی حرکت می کند.
در چنین فضایی که دیده ایم در جمع آوری ویدیو ها و دیش های ماهواره و دسترسی به سایت های مختلف اینترنتی ناموفق بودیم بهتر است برای مقابله با آسیب های احتمالی فناوری جدید راه دیگری پیدا کنیم. شاید وقت آن رسیده که به جای صف آرایی در مقابل فناوری های تازه و تولید کنندگان آن، خود را نیز قطعه یی از همان پازل ببینیم و با این تغییر زاویه از منظری دیگری به مساله نگاه کنیم.
بی تردید افزایش توان و کیفیت محصولات داخلی روش مناسبی است تا به جای محدود کردن مخاطب او را به سمت آنچه که مورد تایید نظام فرهنگی کشور است سوق دهیم. خوب است تا با رویکردی نقادانه به شبکه های اجتماعی، بازی های رایانه یی، محصولات فرهنگی داخلی مانند فیلم و سریال و... نگاه کنیم و در جهت رفع نواقص فنی و محتوایی آن برآییم. این اقدام در عین حال که مخاطب را به مسیر مورد نظر و البته مورد تایید می کشاند، قادر خواهد بود سلیقه و ذائقه او را نیز شکل دهد زیرا تنها در این صورت است که می توان امیدوار بود مخاطب فهیم با توجه به سبک زندگی، فرهنگ و مسایل پیرامونی، در این دنیای شیشه یی زندگی و از فناوری های جدید استفاده کند.
از آنجایی که رویکردهای سلبی درصدد تولید محتوا نیستند و به رغم محدودیت هایی که سال به سال بیشتر ایجاد می کنند، کارایی چندانی ندارند و حتی به مانعی برای رشد توانایی تولید محتوا تبدیل می شوند. روشن است که وقتی با فیلترینگ استفاده از شبکه های اجتماعی را محدود کنیم، ضرورتی برای راه اندازه یک شبکه داخلی با جذابیت بالا ایجاد نخواهد شد و تغییری در وضعیت کنونی پدید نمی آید.
روشن است که با ادامه این شیوه و مادامی که فناروری را تهدید فرض کرده و بر محدود کردن آن تمرکز کنیم، اراده یی برای استفاده از فرصت های حاصل از رشد فناوری باقی نمی ماند. نبود توازن میان استقبال از وب سایت های فارسی، موتورهای جستجوی ایرانی، سریال های داخلی و... علائم مهمی است تا به ضعف های خود در تولید محتوا توجه کرده و به دنبال ترقی در این زمینه باشیم اما متاسفانه شاهدیم که عزمی جدی در این خصوص وجود ندارد یا اگر دارد با مشکلاتی مواجه است.
دولت یازدهم در عمر کمتر از دوساله خود نشان داد است که در این مسیر حرکت خواهد کرد. اظهارات وزیر ارشاد در مورد بی نتیجه بودن جمع آوری دیش های ماهواره سبب می شود تا اطمینان حاصل کنیم که مسوولان مربوط با علم به سرعت رشد فناوری در دنیا درصدد کنترل حجم اطلاعاتی هستند که به جامعه تزریق می شود. اما تحقق این مهم به سادگی یک اظهار نظر نیست و نیازمند همکاری و هماهنگی نهادهای مختلف است. امید است که کار شناسان، صاحب نظران و مسوولان مربوط به یاری دولت آمده و با اتخاذ رویکردهای ایجابی شیوه یی تازه را آزمون کنند.
